Hiệu quả kinh tế từ mô hình trồng nấm rơm từ giá thể với lục bình
Mô hình trồng nấm rơm của gia đình anh Ngô Quốc Dũng ở ấp Mỹ Hóa 2, xã Tân Hòa khác với cách trồng nấm rơm truyền thống, sau khi được cán bộ kỹ thuật Trạm khuyến nông huyện Phú Tân, tỉnh An Giang hướng dẫn kỹ thuật ứng dụng cách làm mới, anh Dũng đã bố trí 3 nghiệm thức trên diện tích 400m2 hoàn toàn ngẫu nhiên và thực hiện theo quy trình trồng nấm rơm để so sánh hiệu quả và năng suất trồng nấm rơm bằng nguyên liệu rơm và lục bình. Vụ Thu Đông năm 2015, Khi thực hiện trồng ngoài trời, Với khoảng 1.086,6kg lục bình khô và 120 bịt meo, vôi, men dinh dưỡng, thuốc trừ bệnh, phân bón.
Ông Ngô Quốc Dũng thực hiện nghiệm thức 1, sử dụng 100% rơm từ máy gặt đập liên hợp, nghiệm thức 2 sử dụng 1/2 rơm và 1/2 lục bình, nghiệm thức 3 sử dụng 100% lục bình. Sau khi ủ rơm, ủ lục bình và chất thành dòng, khoảng 20 ngày sau ông bắt tay vào thu hoạch nấm rơm, năng suất thu hoạch nấm rơm theo từng nghiệm thức cho thấy: năng suất trồng nấm rơm cao nhất vẫn từ nguyên liệu lục bình ở nghiệm thức 3 đạt 87,88kg cao hơn gấp 3,7 lần so với năng suất ở nghiệm thức 1 chỉ đạt 23,52kg, còn năng suất ở nghiệm thức 2 là 54,88kg cao hơn gấp 2,3 lần so với năng suất ở nghiệm thức 1.
Tương tự với cách làm như trên, anh Dũng thực hiện trồng nấm rơm trong nhà, với 3 lần lặp lại, tương ứng với 3 nghiệm thức: nghiệm thức 1, sử dụng 100% rơm từ máy gặt đập liên hợp, nghiệm thức 2 sử dụng 1/2 rơm và 1/2 lục bình, nghiệm thức 3 sử dụng 100% lục bình. Sau khi ủ rơm, ủ lục bình và chất thành dòng, khoảng 20 ngày sau ông bắt tay vào thu hoạch nấm rơm, năng suất thu hoạch nấm rơm theo từng nghiệm thức cho thấy: Năng suất trồng nấm rơm từ nguyên liệu lục bình ở nghiệm thức 3 đạt năng suất cao nhất 92,62kg cao hơn gấp 3,5 lần so với năng suất ở nghiệm thức 1 chỉ đạt 26,6 kg, tương tự năng suất ở nghiệm thức 2 đạt 60,48kg cao hơn gấp 2,3 lần so với năng suất ở nghiệm thức 1. Về hiệu quả kỹ thuật cho thấy năng suất trồng nấm rơm ở các nghiệm thức khi trồng trong nhà cao hơn so với trồng ngoài trời. Nói về năng suất của mô hình trồng nấm rơm từ rơm phối trộn với lục bình, ông Ngô Quốc Dũng chia sẽ thêm: “năng suất trồng nấm rơm từ nguyên liệu lục bình hoặc phối trộn lục bình với rơm cao hơn nhiều so với khi trồng nấm rơm hoàn toàn bằng rơm.
Do đó, lợi nhuận khi trồng nấm rơm trong nhà cao hơn so với lợi nhuận trồng nấm rơm ngoài trời.” Mô hình trồng nấm rơm theo công nghệ mới của ông Ngô Quốc Dũng, đề nghiên cứu, so sánh năng suất và hiệu quả mô hình trồng nấm rơm từ nguyên liệu rơm và rơm phối trộn với lục bình ở xã Tân Hòa do kỹ sư Lương Mỹ Phương – trạm khuyến nông huyện Phú Tân làm chủ nhiệm đề tài, nhằm chọn nguồn giá thể trồng nấm rơm, vừa tăng thêm hiệu quả kinh tế cho nông dân vừa góp phần bảo vệ môi trường. Qua kết quả cho thấy lục bình được dùng làm giá thể để trồng nấm rơm, có khả năng giữ được độ ẩm lâu giảm công tưới, tốn ít meo nấm hơn, chất lượng nấm ngon hơn , giòn hơn so với nấm rơm truyền thống lại giàu dinh dưỡng không độc tố, việc trồng nấm trên giá thể lục bình có năng suất cao gấp 3 đến 4 lần so với trồng trên rơm. Là người chủ nhiệm đề tài Kỹ sư Lương Mỹ Phương – Trạm khuyến nông Phú Tân cho biết thêm: “Nguyên liệu lục bình được người nông dân thực hiện mô hình tận dụng nguồn lao động nhà đi gom, vớt và phơi khô.
Vì thế, giá thành nguyên liệu lục bình có giảm nhiều hơn so với nguyên liệu lục bình khi thu mua từ người khác. Giá thành nguyên liệu rơm thấp (chỉ có 150.000 đồng/công, trong khi đó giá mua ở ngoài dao động từ 400.000 – 500.000 đồng/công) là do người nông dân thực hiện mô hình tận dụng công lao động nhà đi thu gom rơm. Lợi nhuận trồng nấm rơm cao cũng do chi phí lao động như các quá trình: ủ rơm, đảo rơm, chất mô, tủ rơm áo…người nông dân thực hiện mô hình cũng tận dụng công lao động nhà của chính mình.” Tuy nhiên do mô hình thực hiện vào vụ Thu Đông nên gặp thời tiết không thuận lợi trong quá trình thực hiện mô hình: gặp mưa bão liên tục trong quá trình chuẩn bị nguyên liệu lục bình thế nên lượng lục bình hao hụt khá nhiều chiếm khoảng 30%, trong giai đoạn ra tơ sau khi chất mô đến lúc hình thành nụ nấm gặp thời tiết nắng nóng kéo dài, đến khi giai đoạn ra quả thể bắt đầu từ ngày 14/11/2015 đến ngày 21/12/2015 thì lại gặp thời tiết lạnh và của áp thấp nhiệt đới cũng ảnh hưởng rất nhiều đến năng suất nấm rơm.
Ngoài sản xuất nấm rơm theo lối truyền thống, nông dân cần thay đổi cách làm hiện đại hơn trong sản xuất, thông qua sử dụng nhiều nguồn nguyên liệu có sẵn trong nông nghiệp gắn với ứng dụng kỹ thuật mới làm tăng thu nhập, cải thiện kinh tế gia đình. Từ kết quả thu được tại các mô hình điểm, thời gian tới, trạm khuyến nông huyện Phú Tân sẽ tổ chức các lớp tập huấn dạy nghề, hướng các quy trình kỹ thuật về cách trồng nấm rơm từ nguyên liệu rơm và lục bình, nhằm giới thiệu cho nông dân trên địa bán huyện để nhân rộng mô hình, góp phần tăng thêm hiệu quả kinh tế cho người trồng nấm rơm, đồng thời liên kết với đại lý để thu mua nấm rơm cung ứng cho thị trường ngoài huyện đảm bảo đầu ra cho nông dân..
Đề tài so sánh năng suất và hiệu quả mô hình trồng nấm rơm từ nguyên liệu rơm và rơm phối trộn lục bình là tín hiệu tốt cho nông dân đang có dự định trồng nấm rơm. Thời gian tới rất cần ngành chức năng chuyển giao khoa học và công nghệ và xây dựng mô hình trồng nấm, giúp người nắm bắt được quy trình kỹ thuật làm cơ sở quan trong cho việc định hướng và phát triển các sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Tiếp tục triển khai nhân rộng mô hình trồng nấm rơm từ nguyên liệu lục bình và rơm phối trộn với lục bình song song với mô hình truyền thống là trồng nấm rơm hoàn toàn bằng nguyên liệu rơm, vì năng suất trồng nấm rơm từ nguyên liệu lục bình cao hơn gấp 3,5 – 3,7 lần so với trồng nấm rơm hoàn toàn bằng nguyên liệu rơm.
Vừa giảm được chi phí khi trồng nấm rơm nếu như ta tận dụng lao động nhà để thu gom vớt và phơi khô nguyên liệu lục, vừa đem lại kinh tế cho gia đình cũng như góp phần giải quyết việc làm cho nguồn lao động tại địa phương và vừa tăng thêm nguồn lợi ích bảo vệ môi trường tránh được những tác hại xấu do lục bình đem lại cho chúng ta.
Lê Giàu – An Giang, 06/01/2016
Kinh nghiệm và kỹ thuật trồng nấm rơm trong nhà
Lưu ý khi trồng nấm rơm trong nhà
Rơm rạ phơi khô, không bị mốc, không còn mùi thuốc trừ sâu được ngâm trong nước vôi loãng (4 kg vôi tôi/m3); ngâm rơm cho đủ ẩm, có màu vàng; sau đó vớt ra để rơm róc nước, rồi chất vào đống ủ.
Kích thước đống ủ: dài 1,5 m, rộng 1,5 m, cao 1,5 m; mỗi đống ủ đảm bảo tối thiểu từ 300 kg rơm rạ trở lên. Chú ý đống ủ phải có kệ lót đáy, có cọc thông khí và che nylon xung quanh. Sau 3 – 4 ngày, đống ủ có nhiệt độ từ 65 – 700C thì tiến hành đảo rơm, chỉnh độ ẩm. Kiểm tra độ ẩm rơm bằng cách vắt rơm, nếu thấy có nước chảy thành giọt là vừa; nếu nước chảy thành dòng là rơm còn ướt phải rải rộng cho bay bớt hơi nước; nếu vắt rơm không có nước là khô, phải dùng bình phun bổ sung nước. Ủ tiếp 3 – 4 ngày nữa rồi tiến hành đóng mô, cấy giống.
Giống (meo nấm)
Chuẩn bị giống nấm trước khi ủ nguyên liệu, giống chuẩn từ 13 – 16 ngày tuổi.
Tiêu chuẩn giống tốt: sợi tơ nấm màu trắng trong, mở nắp bịch có mùi tương tự như nấm rơm. Tơ nấm phát triển đều khắp mặt trong bịch meo.
Chú ý: không sử dụng bịch meo giống có đốm màu đen, vàng cam vì đã bị nhiễm nấm dại; không chọn bịch meo phía dưới đáy bịch bị ướt, bị nhão và có mùi hơi chua.
Chăm sóc sau khi cấy giống
Sợi nấm rơm phát triển rất nhanh, từ khi cấy giống đến khi có mầm quả thể 13 – 14 ngày.
Từ ngày 1 đến ngày thứ 3 sau khi cấy giống, không cần tưới nước, phải phủ một lớp nylon và lưới phản quang trên mô nấm để giữ ẩm, giữ nhiệt và chống ánh sáng.
Từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 8, cất nylon và lưới phản quang; tưới ẩm nền, xung quanh mô nấm và phun sương mù trên cao. Ngoài ra, kiểm tra nhiệt độ mô nấm bằng cách cắm nhiệt kế trên mô nấm, nếu thấy có nhiệt độ 35 – 380C là tốt.
Từ ngày thứ 8 – 9, khi thấy màng sợi từ màu trắng đục chuyển sang màu trắng trong, phải tưới đón nấm, tưới nhẹ trực tiếp vào các mặt mô nấm cho ẩm đều, đẫm hơn bình thường.
Từ ngày thứ 13 – 14, trên mô nấm xuất hiện đinh ghim như hạt gạo, tưới giữ ẩm bình thường, tưới cao vòi, ngửa vòi để tránh bị đứt sợi nấm.
Chú ý: trong nhà trồng nấm cần gắn bảng đo nhiệt độ và độ ẩm, đồng thời lắp hệ thống tưới phun sương.
Thu hoạch
Nấm rơm mọc từ ngày 15 đến ngày 25 và thu hoạch rộ từ ngày 19 – 30 sau khi cấy giống. Hàng ngày hái nấm 1 đến 2 lần, hái nấm trước khi tưới. Khi quả nấm từ dạng tròn chuyển sang hình trứng thì hái, không để nấm nở hoặc nứt bao.
Cách thu hái: một tay giữ cụm nấm, tay kia hái những quả nấm đã đến tuổi. Hái xong dùng dao cắt bỏ phần nấm có dính rơm rạ.
Nấm sau khi hái cho vào túi nylon từ 0,5 – 1 kg/túi, xếp trong hộp các-tông hoặc hộp xốp có lót vải hoặc lá, để tránh giập nát, rồi vận chuyển đến nơi tiêu thụ.
Sau khi hái nấm xong, tưới nước ẩm đều cho nấm mọc tiếp. Lứa 1 từ ngày thứ 15 – 30. Hết lứa 1, tiếp tục chăm sóc thu hoạch lứa 2 và lứa 3.
VŨ XUÂN NAM – Khoa Học Phổ Thông, 05/12/2019
Kinh nghiệm và kỹ thuật trồng nấm rơm trong nhà
Trước đây tại Đà Nẵng trồng nấm rơm ngoài trời chỉ trồng vào thời vụ thích hợp từ tháng 3 đến tháng 8 dương lịch. Tuy nhiên trong các tháng đó nếu gặp mưa thì nấm thất thu.
Thời tiết chuyển mùa cũng thất thu. Khi chuyển sang trồng trong nhà không những hạn chế ảnh hưởng bất thuận của thời tiết mà còn nâng cao năng suất. Thậm chí cho thu hoạch gần như quanh năm. Hiện nay vào mùa lạnh nhiệt độ ngoài trời dưới 250C ra chợ Đà nẵng cũng có nấm rơm bán (nhờ sử dụng nhiệt ẩm kế để điều chỉnh nhiệt, ẩm độ trong nhà nấm). Giá bán ngày rằm và mồng một 150.000 – 180.000 đồng/kg nấm. ngày thường 80.000 – 120.000 đồng/kg.
Nấm rơm là loại thực vật yêu cầu nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng nghiêm ngặt. Nếu cung cấp đầy đủ yếu tố nó cần thì tơ nấm và quả thể nấm sinh trưởng phát triển tốt. Nếu không thì ngược lại, thậm chí thất thu.Thời vụ trồng thích hợp nhất đối với nấm rơm khu vực Miền Trung từ tháng 3 đến tháng 8. Miền nam có thể trồng quanh năm. Cần nắm được các yêu cầu của nấm qua các giai đoạn sinh trưởng phát triển. Các yếu tố ảnh hưởng để điều chỉnh cho phù hợp nhằm nâng cao năng suất nấm. Trồng nấm rơm đơn giản và dễ đối với mùa vụ thích hợp, với những đợt đầu. Tuy nhiên sau nhiều đợt trồng năng suất giảm dần thậm chí thất thu. Trồng trái vụ cũng thất thu.
Muốn trồng nấm rơm trong nhà đạt hiệu quả cao cần phải hiểu và tạo điều kiện nhà trồng nấm phù hợp với 15 yếu tố sau đây: Nhiệt độ; độ ẩm; PH; ánh sáng; Không khí; nguồn nước; nguyên liệu; giống; Địa điểm trồng và điều kiện nơi trồng; Nhà trồng nấm; Dụng cụ và vật tư trồng nấm; Kỹ thuật trồng; Phòng trừ sâu bệnh; Thu hoạch; Vệ sinh nhà trồng nấm.
1. Nhiệt độ
Nhiệt độ tối thích cho phát triển của sợi nấm là 30 C – 35 C và cho sự hình thành quả thể là 28 – 30 C
Từ 10 – 20 C Sợi nấm sinh trưởng phát triển yếu, ở 20 C: Sau 12 giờ chết toàn bộ quả thể hình đinh ghim và đình chỉ sinh trưởng quả thể hình cầu.
Nhiệt độ < 15 C và > 45 C không bao giờ xuất hiện quả thể.
2. Độ ẩm (A0)
+ Độ ẩm trong mô nấm (Độ ẩm nguyên liệu): Sợi nấm rơm có thể sinh trưởng trong điều kiện nguyên liệu có độ ẩm từ 40 – 90%. Nhưng tốt nhất là 65 – 70%. Kiểm tra độ ẩm nguyên liệu bằng cách nắm nguyên liệu trong tay vắt mạnh:
– Nước không chảy ra (độ ẩm quá thấp)
– Nước chảy ra thành dòng (độ ẩm quá cao)
– Nước chảy ra kẻ tay (độ ẩm đạt yêu cầu)
+ Độ ẩm tương đối của không khí:
Độ ẩm tương đối của không khí có tác dụng điều hoà sự bốc hơi nước từ mô nấm và quả thể nấm ra không khí. Đo độ ẩm bằng ẩm kế.
Nếu trong không khí hơi nước bảo hoà (có độ ẩm 100%) thì sự bốc hơi cân bằng với hơi nước ngưng tụ lại trên mô nấm làm cho mô nấm luôn luôn ẩm ướt tạo điều kiện tốt cho nấm rơm sinh trưởng và phát triển.
A0<=60 – 70% gây chết toàn bộ nấm giai đoạn đinh ghim, đình chỉ sự sinh trưởng của nấm giai đoạn hình cầu. Nếu tiếp tục kéo dài thì gây ra hiện tượng teo đầu của quả thể.
A0 = 80 – 85%: Gây chết một phần giai đoạn đầu đinh ghim, không ảnh hưởng đến giai đoạn khác.
A0 = 90 – 100%: Rất tốt với giai đoạn đầu đinh ghim, nhưng có phần nào giảm phẩm chất ở một số giai đoạn khác. Nếu kèm theo nhiệt độ cao thì nấm sinh trưởng phát triển nhanh, hàm lượng nước trong nấm nhiều, nở nhanh và dễ bị nứt trong khi vận chuyển, nấm giai đoạn hình dù dễ bị thối rữa.
3. pH: Sử dụng giấy quỳ để đo PH
PH là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình thu nhận thức ăn và hoạt động của các loại men. Sợi nấm rơm sinh trưởng ở PH = 4 – 11. Nhưng thích hợp nhất đối với nấm rơm là PH = 7 -8
4. Ánh sáng
Nấm rơm không có diệp lục nên không cần ánh sáng để tổng hợp chất hữu cơ như thực vật màu xanh. Do đó thời kỳ sinh trưởng của sợi nấm không cần ánh sáng. Cường độ ánh sáng có thể đình chỉ các quá trình sinh trưởng và gây chết sợi nấm. Ánh sáng như một yếu tố kích thích sự hình thành và phát triển của quả thể.
Nấm rơm trồng trong tối sẽ không hình thành quả thể mặc dù có đầy đủ các yếu tố khác. Thường ánh sáng khuyếch tán của mặt trời hoặc đèn điện Neon (Mỗi ngày chiếu sáng 2 lần, mỗi lần 30 phút đến 1 giờ). Nên bố trí luống nấm như thế nào để khi chiếu ánh sáng khuyếch tán sao cho ánh sáng đến khắp mọi nơi của bề mặt mô nấm để nấm xuất hiện đều cùng một lúc.
Nếu cường độ ánh sáng quá mạnh (trực tiếp của mặt trời) cũng có thể gây chết toàn bộ nấm ở giai đoạn đầu đinh ghim (sau 1 giờ), gây chết 10 – 30% giai đoạn hình cầu. Ánh sáng thừa nếu không đủ gây chết cũng làm cho nấm xấu đi vì quá đen, bao gốc rất dày, thịt nấm cứng làm giảm chất lượng của nấm. Nấm có màu xám lông chuột là ánh sáng vừa đủ.
5. Không khí
Sự thông khí cần thiết cho quá trình sinh trưởng của sợi nấm và phát triển của quả thể.Thiếu oxy xảy ra khi độ ẩm nguyên liệu quá cao (mô nấm), nguyên liệu bị nén quá chặt.
Thiếu oxy (thông thoáng) thường biểu hiện như sau:
Quả thể giai đoạn đầu đinh ghim được hình thành dày đặc nhưng không tiếp tục sinh trưởng, sau vài ngày toàn bộ quả thể chết và mềm nhũn.
Giai đoạn hình cầu không hình thành hoặc hình thành sắc tố đen rất chậm, thời gian ở giai đoạn hình cầu rất lâu.
Quả thể nấm rơm bị thấm dịch từ môi trường làm cho bên trong quả thể biến thành màu nâu (màu của dịch môi trường).
6. Nguồn nước
Dùng nước sạch, không bị nhiễm phèn, nhiễm mặn, không dùng nước thải công nghiệp, nước bẩn ao tù để tưới cho nấm và xử lý nguyên liệu.
Vì rằng, nếu tưới bằng nườc phèn (kể cả rơm rạ ủ ướt bằng nước nhiễm phèn trước khi đem xếp mô thì tơ nấm vừa nảy nở ít vừa phát triển chậm; có thể ngừng tăng trưởng và tai nấm cũng bị dị hình, sẽ đem lại sự thất bại lớn.
Còn nếu tưới nước bị nhiễm mặn thì tơ nấm phát triển rất ít, vừa đổi màu vừa dị hình và cuối cùng không phát triển thành nấm.
Nghệ thuật tưới nước cho mô nấm là dùng bình có vòi bông sen tạo ra những tia nước nhỏ như mưa, như vậy nước tưới dễ thấm đều vào mô, đồng thời không làm hại những nụ nấm mới hình thành.
7. Nguyên liệu
Rơm rạ, bã mía, lục bình, bẹ chuối khô, đay, bông gòn,… trong trường hợp mùn cưa đã hoai mục cũng có thể làm nguyên liệu cho trồng nấm rơm. Năng suất nấm rơm cao nhất hiện nay là trên bông thải (45%), nhưng tiện lợi hơn dùng rơm rạ, năng suất (14,5%-21,6%).
Yêu cầu rơm, rạ thật khô dòn, sau khi gặt lúa xong phơi khô rơm ngay, đánh đống bảo quản dùng dần. Nơi dự trữ không bị mưa dột, nếu để ngoài trời thì nên đánh đống thành cây, hoặc kê cao lên khỏi mặt đất 0,5 – 1m.
Rơm không bị mốc, không nhiễm nấm lạ, không nhiễm phèn, măn. Rơm mới sau khi phơi khô chất đống một tuần mới được dùng.
Xin lưu ý : Chất lượng rơm rạ không phải vùng nào cũng giống nhau, nhưng nói chung, ta thấy:
Rơm rạ lúa nếp tốt hơn lúa tẻ.
Rơm rạ lúa ngắn ngày được xếp vào hạng thứ yếu (thiếu mới dùng)
Rơm rạ gặt hái tại ruộng màu mỡ phù sa tốt hơn rơm rạ của ruộng bón phân hữu cơ. Còn rơm rạ của ruộng bón phân vô cơ lại thua rơm rạ của ruộng bón phân hữu cơ (phân chuồng).
Rơm rạ ruộng nhiễm phèn tốt hơn rơm rạ ruộng bị nhiễm mặn.
Rơm rạ mục do bỏ ngoài mưa nắng dù sao cũng tốt hơn rơm rạ mục bởi nấm mốc tấn công.
Rơm rạ mùa trước ( nếu được bảo quản tốt ) vẫn tốt hơn rơm rạ mới gặt.
8. Giống nấm (meo giống)
Giống nấm quyết định sự thành, bại trong sản xuất, giống tốt cho năng suất cao và ngược lại.
Giống tốt: Giống không bị nhiễm bệnh, giống đúng tuổi, không quá già hoặc quá non, có mùi thơm dễ chịu.
Giống không mốc xanh, mốc đen, giống không có mùi chua.
Túi giống có màu trắng đồng nhất, không loang lỗ, sợi nấm ăn kín đáy, có mùi đặc trưng của giống nấm rơm. Túi giống phía trên có màu hồng nhạt.Tuổi giống từ 12 – 16 ngày tuổi (giống ăn kín đáy túi 2 – 3 ngày.)
Thường từ khi sản xuất đến khi trồng không quá 25 ngày.
9. Địa điểm trồng và điều kiện nơi trồng nấm rơm
Dù trồng ít hay nhiều mô nấm, nơi trồng nấm phải là nơi cao ráo, bằng phẳng và sạch sẽ. Sạch sẽ ở đây có nghĩa là phải xa nơi ao tù nước đọng, nơi bãi rác dơ bẩn, gần chuồng trại chăn nuôi heo, gà vịt, nơi để hóa chất,… vốn ô nhiễm và chứa nhiều côn trùng và mầm bệnh, ảnh hưởng xấu đến nơi trồng nấm sau này.
Trồng nấm rơm chuyên canh trong nhà phải làm 2 nhà để có thời gian xử lý nguồn bệnh sau vài đợt trồng nấm. Nếu trồng nấm trong nhà liên tục cả năm mà không xử lý nguồn bệnh thì sẽ bị nhiễm bệnh và năng suất thấp thậm chí thất thu.
10. Nhà trồng nấm: Có 2 loại nhà: nhà ủ sợi và nhà trồng nấm.
+ Nhà ủ sợi: Rộng 2,6 m, dài 5 m và cao 2,4m trong nhà có 2 dãy kệ, kệ có kích thước: 0,6 x 4 x 1,65 (m) có 3 tầng. Có 1 cửa ra vào và 4 cửa thông gió. Thường 1 nhà ủ sợi dùng cho 5 – 7 nhà trồng nấm.
+ Nhà trồng nấm: tốt nhất có kích thước 3,3 x 5 x 2,4 (m)
Chọn đất làm nhà phải cao ráo, không ngập lụt, đúng tiêu chuẩn ở mục 9
Tùy theo diện tích, quy mô mà làm nhà lớn hay nhỏ. Trước mắt làm 1 nhà, sau đó làm thêm một nhà nữa để tiện cho việc xử lý nguồn bệnh và làm luân phiên nhà này và nhà kia. Bố trí 1 cửa chính và 4 cửa thông gió ở 2 đầu. Tùy theo điều kiện địa phương có thể xây nhà hoặc làm nhà tạm. Nguyên tắc phải che kín toàn bộ để giữ ẩm và giữ nhiệt, có ánh sáng khuyếch tán chiếu vào. Nhà phải có cửa thoát nhiệt ở hai đầu hồi. Chiều cao nhà phải 2 -2,4m.
Mái nhà lợp bằng tranh, lá mía, lá dừa nưóc, tôn,… đều được. Trên mái tùy theo diện tích, kích thước nhà mà lợp 2 hoặc 4 tấm tôn nhựa để ánh sáng dọi vào nhà (ánh sáng khuyếch tán). Xung quanh nhà và trần nhà bọc kín bằng nylon trắng. Xung quanh nhà bên ngoài lớp nylon trắng bọc thêm một lớp bạt. Trong nhà làm 3 – 4 dãy kệ tùy theo diện tích nhà. Khoảng cách giữa các kệ 50 cm để tiện đi lại chăm sóc thu hái.
11. Dụng cụ và vật tư trồng nấm
– Giống nấm (meo giống) Phải đúng tiêu chuẩn ở mục 8.
– Vôi xử lý rơm
– Bể ngâm ủ: Có kích thước: 0,8 x 0,75 x 2m tương đương 1m3
– Kệ ủ rơm
– Nylon ủ rơm.
– Nylon gói rơm. Kích thước tùy theo khuôn gỗ.
– Bình bơm tưới nấm.
– Nhiệt kế: Đo nhiệt độ
– Ẩm kế: Đo ẩm độ
– Giấy quỳ: Đo PH nước
– Kệ trồng nấm: Tùy theo kích thước nhà trồng nấm.
– Khuôn nấm: 12 x 20 x 27cm
– Nhà trồng nấm có kích thước 3,3 x 5 x 2,4 m
– Rơm: Đúng tiêu chuẩn ở mục 7.
12. Kỹ thuật trồng
– Xử lý nguyên liêu (ủ): Rơm rạ khô, không bị mốc, không còn mùi thuốc trừ sâu được ngâm trong nước vôi loãng ( 4 kg vôi tôi/m3 nước) cho đủ ẩm, có màu vàng.
Để rơm róc nước, rồi chất đống ủ có kệ lót cách mặt đất 20 cm, có cọc thông khí ở giữa, xung quanh quây nilon, để hở phía trên, có mái che cao trên nóc để tránh mưa. Sau 2 – 3 ngày, đống ủ có nhiệt độ 65 – 700 C. Kích thước đống ủ : Dài 1,5m, rộng 1,5 m, cao 1,5 m. Một đống ủ đảm bảo tối thiểu từ 300 kg rơm rạ trở lên. Nếu lượng rơm nhiều hơn ta kéo dài đống ủ, chiều cao, chiều rộng giữ nguyên. Xung quanh đống ủ được che nilon để hở chân và nóc đống ủ.
– Đảo rơm: Sau khi ủ rơm 3 ngày, kiểm tra nhiệt độ đống ủ từ 65 – 700 C là được Giũ tơi rơm, chỉnh độ ẩm, dùng tay vắt chặt rơm, nếu thấy chỉ có nước chảy nhỏ giọt như huyết thanh là vừa. Nếu nước chảy thành dòng là rơm còn ướt phải tãi rộng cho bay bớt hơi nước; nếu vắt rơm không có nước là khô, phải dùng phun bổ sung nước. Ủ tiếp 3 – 4 ngày nữa . Theo dõi nhiệt độ trong đống ủ lớn hơn 750 C là đạt yêu cầu. Ngày thứ 7 – 8 sau khi ủ đống, kiểm tra thấy rơm hết mùi khai, mùi chua thì tiến hành đóng mô, cấy giống
Đảo xếp rơm vào đống ủ, đảo từ trên xuống dưới, trong ra ngoài cho đều. Quây nilon như ban đầu.
– Đóng mô: Nếu khuôn lớn xếp từng nắm rơm vào khuôn theo kiểu nằm ngang cao 8 -9cm rồi cấy một lượt giống chạy viền xung quanh mép khuôn từ 3 – 5 cm. Khi trồng xong nhấc khuôn và trồng tiếp mô khác, các mô cách nhau 20 cm. Khuôn nhỏ thì sau khi nhấc khuôn ra, gói mô nấm trong nilon trắng và cấy giống ở 2 đầu mô nấm.Tỷ lệ cấy giống 12 – 15 kg giống/1 tấn nguyên liệu khô.
– Giống nấm: Chuẩn bị giống nấm trước khi ủ nguyên liệu, giống 12 – 16 ngày tuổi.
Sợi giống ăn kín đáy túi, không bị mốc xanh, mốc đen, giống không có mùi chua.
– Chăm sóc sau khi cấy giống: Sợi nấm rơm phát triển rất nhanh từ khi cấy giống đến khi có nấm quả thể từ 9 – 13 ngày. Vì vậy, cần chú ý chăm sóc từng ngày. Từ ngày 1 đến ngày thứ 3: sau khi cấy giống không cần tưới, nếu trời lạnh dưới 250C phải phủ 1 lớp nilon trên mô nấm để giữ ẩm, giữ nhiệt. Từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 8: Kiểm tra nhiệt độ mô nấm, cắm nhiệt kế trong mô nấm, nếu thấy có nhiệt độ 35 – 380C là tốt. Tưới ẩm nền xung quanh mô nấm và sương mù trên cao. Nếu trời lạnh dưới 250C phải đậy nilon nhưng cách mặt mô nấm tối thiểu là 20 cm để tránh bị hấp hơi. Từ ngày thứ 8 – 9: Khi thấy màng sợi từ màu trắng đục chuyển sang màu trắng trong phải tưới đón nấm. Tưới nhẹ trực tiếp vào các mặt mô nấm cho ẩm đều, đẫm hơn bình thường. Từ ngày thứ 9 – 13 : Trên mô nấm xuất hiện đinh ghim như hạt gạo, tưới giữ ẩm bình thường, tưới cao vòi tránh bị đứt sợi nấm.
13. Phòng trừ sâu bệnh
Biện pháp phòng trừ tổng hợp
– Xử lý nền đất kỹ: Phơi nắng, tưới nước, xới, rắc vôi. Định kỳ thay đổi nền đất để cắt nguồn bệnh
– Xử lý nguyên liệu: Tránh sử dụng nguyên liệu mốc, hẩm,…Đảm bảo độ ẩm, PH thích hợp.
– Xử lý dụng cụ trồng nấm: Giặt sạch, phơi khô trước khi sử dụmg trồng nấm
– Giữ ấm mô nấm: Luôn giữ mô ở nhiệt độ 32 – 35 0C; Trời lạnh che phủ thêm áo mô, trời nắng lấy bớt; Trời quá lạnh sưởi ấm bằng than củi
– Phòng bệnh: Theo dõi thường xuyên để phát hiện bệnh; Diệt ngay nguồn bệnh để tránh lây lan; Dọn vệ sinh và chùi rửa kệ trồng sau mỗi lần trồng
Một số bệnh thường gặp trong quá trình trồng nấm rơm và cách phòng tránh:
Nấm dại:
– Nấm mực: nấm mực phát sinh do ủ nguyên liệu chưa tốt, độ ẩm nguyên liệu quá cao. Loại nấm này không gây hại nhưng cạnh tranh dinh dưỡng mạnh với nấm rơm, ảnh hưởng trực tiếp tới năng suất nấm. Để phòng tránh nấm mực phát triển, cần chú ý chỉnh độ ẩm nguyên liệu phù hợp.
– Các loại nấm mốc (mốc xanh, mốc vàng, mốc đen….) là những bệnh hại nguy hiểm. Nguyên nhân bệnh xuất hiện có thể do nguyên liệu bị nhiễm bệnh từ trước, nhà trồng nấm vệ sinh không sạch sẽ, khu vực nuôi trồng nấm ẩm thấp, trồng nấm nhiều đợt liên tục nhưng không vệ sinh định kỳ.
Động vật phá hoại, gây bệnh: Chuột, gián, kiến, mối… gặm nhấm sợi và cây nấm. Chúng đào hang, làm xáo trộn mô nấm, ăn giống nấm vừa cấy xong… Do vậy, phải dung thuốc bẫy chuột, kiến, gián… tại khu vực nuôi trồng nấm.
14. Thu hoạch
Nấm rơm phát triển nhanh, sau vài giờ nấm có thể nở xòe. Vì vậy, phải hái nấm đúng tuổi, trước lúc nứt bao.
Nên thu hái nấm lúc giai đoạn hình trứng vì giai đoạn này dinh dưỡng cao nhất. Nấm ngon và có chất lượng cao nhất là khi quả nấm từ hình tròn chuyển sang hình trứng chưa nứt bao.
Trường hợp nấm mọc tập trung thành cụm, ta có thể tách những cây nấm lớn hái trước, nếu khó tách thì hái cả cụm. Nấm mọc rộ, ngày hái 2 – 3 lần. Những ngày nóng, nhiệt độ không khí cao, nấm phát triển nhanh, vì vậy phải quan sát kỹ. Khi nấm hơi nhọn đầu là hái ngay.
Sau khi hái nấm xong, tưới ẩm đều cho nấm mọc tiếp. Lứa 1 từ ngày 14 – 18 chiếm 80% năng suất. Hết lứa 1 chăm sóc tiếp để nấm ra tiếp lứa 2.
Sau khi thu hoạch xong đợt đầu, phải làm vệ sinh mô nấm, bằng cách nhặt bỏ hết những gốc nấm còn sót lại trên mô nấm. Một mô nấm có kich thước như khuôn (dài 27 cm, rộng 20 cm, cao 12 cm) đạt từ 50g – 100 gam nấm.
15. Vệ sinh nhà trồng nấm
Sau khi thu hoạch, loại bỏ các mô nấm ra khỏi nhà trồng. Chất đống cao 40 cm tưới nước vôi ủ thành phân. Đống ủ cách xa khu vực trồng nấm. Có thể dùng các mô nấm này để ủ phân vi sinh. Dọn sạch sẽ nhà trồng, mở hết các cửa thông gió và cho ánh sáng vào nhà trồng. Phơi nhà trồng 5 – 7 ngày trước khi trồng lần tới. Chùi rửa và phơi kệ trồng, quét nước muối và vôi lên kệ theo tỷ lệ: (Muối/ vôi = 1/1).
Trương Thị Mỹ Châu – TTKNNL Đà Nẵng – Khuyến nông VN, 12/02/2014
Một số bệnh thường gặp ở nấm rơm
Cũng như vật nuôi và cây trồng, nấm rơm có thể bị nhiều bệnh. Bệnh ở nấm rơm có thể chia ra làm hai loại: bệnh sinh lý và bệnh nhiễm.
Bệnh sinh lý:
Nấm rơm là loại nấm rất nhạy cảm với môi trường, bao gồm nhiệt độ, ánh sáng, nước tưới, dưỡng khí (O2), thán khí (CO2),…
Nhiệt độ: ảnh hưởng lớn đến sự tăng trưởng (ra tơ) và phát triển (ra quả thể) của tai nấm rơm.
Trong lúc nấm kết nụ hoặc quả thể đang hình thành, nhiệt độ thay đổi đột ngột (lên hoặc xuống), nấm sẽ chết hàng loạt.
Ánh sáng: đối với nấm rơm, ánh sáng rất cần ở giai đoạn hình cầu sang hình trứng. Ở giai đoạn này nếu thiếu ánh sáng quả thể sẽ có màu trắng hay màu xám. Vitamin E sẽ giảm hoàn toàn, vitamin D không có, sắc tố melanin không hình thành. Tuy nhiên, cường độ ánh sáng giữ liên tục từ 2.500 lux trở lên trong 4h, nấm chết 100%.
Nước tưới: chi phối toàn bộ hoạt động sống của nấm, ngoài vấn đề dư nước hoặc thiếu nước, thì tính chất của từng loại nước rất quan trọng (nước phèn, nước mặn, nước nhiễm bẩn vi sinh hoặc hóa học…).
Tơ nấm bị nước phèn thì mọc chậm, thưa, đầu sợi tơ sẽ cong lại, tai nấm sẽ dị hình tạo dạng bông cải hoặc chết non.
Nước nhiễm mặn: làm cho sự tăng trưởng và phát triển của nấm khó khăn hơn, tơ nấm đổi màu, rối bông, không hình thành quả thể.
Ảnh hưởng của nhiệt độ lên nấm rơm
| Thành phần | Nhiệt độ | Biểu hiện |
| Tơ nấm | Lớn hơn hay bằng 40 độ C | Tơ nấm mọc chậm, thưa dần rồi chết |
| Nhỏ hơn hay bằng 15 độ C | Tơ ngừng tăng trưởng và không mọc lại được. | |
| Quả thể | Nhỏ hơn hay bằng 25 độ C | Tai nấm không tạo thành. |
| 25 độ C-28 độ C | Tai nấm dị hình. | |
| Lớn hơn hay bằng 35 độ C | Nấm mau trưởng thành (bung dù sớm). |
Bệnh nhiễm:
Trong quá trình nuôi ủ, mô nấm thường bị nhiễm tạp bởi nấm mốc và nấm dại.
Nấm mốc có mốc xanh (verticillium fungicola), mốc cam (Neurospora), mốc thạch cao (Scopulariopsis), nấm trứng cá (Sclerotium rolfsii),….
Mức độ nhiễm nhẹ: phơi khô mặt mô (một nắng), dùng nước vôi 0,5-1% tưới lên vết bệnh. Trường hợp bệnh thạch cao có thể xử lý bằng thuốc tím (KMnO4) hoặc acid acetic 40%.
Mức độ nặng: sử dụng các thuốc diệt mốc như Bennomyl (Benlate-C) 0,1%, Zineb (Tritofboral) 7% hoặc Validacin 3% (cho bệnh trứng cá),…
Trước khi nấm rơm xuất hiện, thường thấy nấm dại phát triển mạnh, phổ biến là nấm gió (Coprinus). Điều kiện để nấm dại mọc là: nguyên liệu dư ẩm (>70%), giàu đạm (urê) và pH <5. Cần tránh nấm dại bằng cách hạn chế các nguyên nhân trên.
Ngoài ra, nấm còn bị một số côn trùng như: ruồi, mạc gà, bọ nhảy, cuốn chiếu, kiến, tuyến trùng,… tấn công. Biện pháp tốt nhất để phòng ngừa là xử lý nền đất trước khi trồng: tưới nước, xới nhẹ, rải thuốc diệt tuyến trùng như Furadan, Mocap,… Khi tưới đón nấm, rắc vôi xung quanh mô (nếu trồng dưới đất).
Bệnh xảy ra thường làm giảm năng suất và gây thất thu cho người trồng. Do đó, càng hạn chế được bệnh tốt thì người trồng càng có lợi cao, muốn vậy phải có biện pháp phòng trừ tổng hợp, như:
Các biện pháp phòng ngừa trong nuôi trồng nấm rơm
| Biện pháp | Cách làm |
| Xử lý kỹ nền đất | – Phơi nắng, tưới nước, xới, rắc thuốc.- Định kỳ phải thay đổi nền đất để cắt nguồn bệnh. |
| Xử lý kỹ nguyên liệu | – Tránh sử dụng nguyên liệu mốc.- Đảm bảo độ ẩm, pH thích hợp. |
| Xử lý áo mô | – Chọn rơm khô, sạch.- Phơi 2-3 nắng trước khi sử dụng đậy mô nấm. |
| Giữ ấm mô | – Luôn giữ mô ở nhiệt độ 32-35 độ C.- Trời lạnh phủ thêm áo mô, trời nắng lấy bớt. |
| Phòng bệnh | – Theo dõi thường xuyên để phát hiện bệnh.- Diệt ngay nguồn bệnh để tránh lây lan.- Dọn vệ sinh, phun thuốc sau mỗi đợt trồng. |
2. Bảo quản và tiêu thụ nấm rơm:
Dạng thương phẩm của nấm rơm chủ yếu là dạng búp (hình cầu hoặc trứng) và nấm thường bán ra chợ dưới dạng tươi, nên người trồng phải hái sớm (từ 3-6h sáng, một vài nơi còn hái buổi chiều), nếu ở nơi gần chợ thì vấn đề đơn giản hơn, nếu ở nơi xa nguồn tiêu thụ thì thật sự gây khó khăn cho người trồng.
Nấm rơm tươi có thể giữ thời gian dài (4 ngày), nếu để ở nhiệt độ 10-15 độ C. Nấm được cho vào dụng cụ chứa như thùng gỗ hoặc sọt tre có lót lưới nhựa, bảo quản bằng đá khô. Ngoài ra, người ta còn có thể giữ nấm ở dạng muối (nấm muối).
Cách muối nấm:
Nấm chần (luột) 10-15 phút trong nước sôi (thêm 1% muối + acid citric để có pH=3). Vớt ra, làm nguội nhanh để tránh nấm bị chín tiếp. Sau đó xếp vào dụng cụ chứa và ướp với muối hột. Sau 12 giờ vớt ra, rửa sạch muối bám ngoài, cho tiếp vào dụng cụ chứa khác và đổ ngập với nước muối 20-30 độ. Ở giai đoạn này, nếu nước ngâm bị đục, phải thay nước muối khác để tránh nhiễm trùng và mốc. Thời gian bảo quản được vài tháng.
Trong trường hợp bất khả kháng hoặc có yêu cầu, người ta còn chế biến nấm ở dạng khô (nấm khô). Nấm rơm búp thường khó phơi hoặc sấy khô hơn các nấm khác, để nhanh khô phải chẻ đôi tai nấm. Nấm sấy bao giờ cũng giữ được mùi vị và màu sắc tốt hơn nấm phơi nắng. Nhiệt độ sấy nên bắt đầu ở 40 độ C, sau đó nâng lên 55 độ C và kéo dài trong 8 giờ. Nấm khô cuối cùng chỉ còn khoảng 10% nấm tươi (10 kg nấm tươi được 1 kg nấm khô). Nấm đã khô tốt nếu để trong bao kín có thể giữ được cả năm.
Thanh Thúy, Sở KHCN Bến Tre, 6/2013
Trà Vinh: Trồng thành công nấm rơm không phủ rơm áo
Trung tâm ứng dụng Khoa học kỹ thuật thuộc Sở Khoa học công nghệ và Môi trường Trà Vinh vừa trồng thử nghiệm thành công hơn 6.000 mét mô nấm rơm không phủ rơm áo ở xã Tân Hùng, huyện Tiểu Cần (Trà Vinh), với năng suất thu hoạch trung bình từ 1,7 đến 2kg/mét mô, cao hơn phương pháp trồng phủ rơm áo từ 0,2 đến 0,5kg/mét mô. Phương pháp trồng mới này có ưu điểm vừa tiết kiệm được nguồn nguyên liệu, dễ chăm sóc, hàm lượng dinh dưỡng cao. Hiện trung tâm đang tổ chức tập huấn cho nông dân trong tỉnh áp dụng nhân rộng mô hình này.Được biết, từ đầu năm đến nay, nông dân ở các huyện Trà Cú, Cầu Ngang, Châu Thành và Càng Long đã trồng được 1,2 triệu mét mô nấm rơm, năng suất bình quân đạt 1,6kg/mô, sản lượng ước đạt 1.920 tấn. Với giá bán từ 4.000 đến 6.000 đồng/kg nấm tươi ở Trà Vinh, người trồng nấm đã thu được hơn 10,5 tỷ đồng.
TRƯƠNG CÔNG TRÍ (Nhân dân, 22/9/2003, theo Tin tức)
Những kinh nghiệm mới trong kỹ thuật trồng nấm rơm bằng cách không đậy
Qua những năm gần đây, người dân ở huyện Lai Vung tỉnh Đồng Tháp đã trồng nấm rơm không cần che đậy đã thành công, vẫn cho năng suất khá tốt, ít công chăm sóc, tăng số mét mô vì không cần đậy rơm nên lượng rơm đó làm số mét tăng lên.Việc xuất khẩu nấm rơm muối hàng năm của Vĩnh Long đã đạt mức doanh thu khá cao góp phần cho kinh tế tỉnh nhà ngày một phát triển. Nhưng để đảm bảo sản lượng như vậy nên công ty xuất khẩu phải mua nấm tươi từ các tỉnh lân cận mới đủ số lượng nên nhập thêm 90%, còn tại tỉnh nhà chỉ đáp ứng 10% mà thôi. Trong khi đó Vĩnh Long có diện tích canh tác lúa khá rộng hơn 75.000 ha, lại sản xuất 2-3 vụ lúa/năm thì số lượng rơm rạ thải ra một lượng lớn, nhưng lại bỏ phí chỉ đốt đồng hoặc thải bỏ xuống kinh mương làm ô nhiễm môi trường nước và không khí, làm ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Sau vụ giáp hạt thì sức lao động ở nông thôn dư ra rất nhàn rổi làm xảy ra nhiều tệ nạn xã hội khác.Để giải quyết các vấn đề nêu trên, đồng thời còn làm tăng thu nhập thêm cho nông hộ về kinh tế nói riêng còn góp phần cung cấp thêm nguồn phân hữu cơ cho vườn cây ăn trái phát triển tốt, cũng tăng thêm nguồn nguyên liệu cho xuất khẩu.
Vì vậy đầu năm 2002 Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long ban hành dự án phát triển trồng nấm rơm xuất khẩu, để giải quyết công lao động nhàn rổi ở nông thôn, tăng thu nhập kinh tế gia đình, đáp ứng phần nào cho xuất khẩu.Trong vụ hè thu 2002 bước đầu đã triển khai kỹ thuật trồng nấm rơm bằng cách không đậy đã thành công ở nhiều địa phương trong tỉnh như xã Trà Côn (Trà Ôn), xã Bình Ninh (Tam Bình), xã Long An (Long Hồ), xã Trung Hiệp, xã Trung Ngãi (Vũng Liêm). Ở ấp 2, xã Trung Ngãi cho năng xuất khá được UBND tỉnh đánh giá khá cao có thể nhân rộng mô hình này trong toàn tỉnh trong vụ thu đông sắp tới.Những ưu điểm của kỹ thuật trồng nấm rơm không đậy:
– Thực hiện đơn giản, tốn ít công lao động trong khâu chăm sóc và chất mô nấm.
– Làm với qui mô lớn vì tận dụng tất cả được các diện tích dưới tán cây ăn trái, vì vậy có thể trồng với diện tích đại trà phục vụ cho xuất khẩu.
– Sau thu hoạch phụ phẩm đó là lượng phân hữu cơ phục vụ cho cây trồng rất tốt.
– Không cần đậy rơm từ đó làm tăng thêm chiều dài mô lên.- Nấm rơm phát triển ít bị dợp hơn là trồng nấm rơm có đậy.
Kỹ thuật trồng
1. Chọn địa điểm:Trồng nấm không đậy chỉ cần ánh sáng rất ít meo nấm vẫn phát triển tốt, nên chọn nơi đất thoáng mát, thoát nước tốt khi mưa lớn, tránh ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp sẽ làm ảnh hưởng đến tơ nấm. Không nên chọn đất chất mô nấm trước đó trước sáu tháng tránh mầm bệnh lây lan, 100 công rơm chỉ cần 1.500 m2 đất là đủ.
2. Ủ rơm – chọn rơm:Không nên chọn loại rơm quá mục nát, ruộng lúa bị cháy rầy… còn lại tất cả đều dùng được.Ủ rơm: đây là khâu quan trọng để nấm cho năng suất cao, mục đích làm rơm chín, phân hủy một số độc có trong rơm khi ta canh tác có sử dụng 1 số nông dược.Kích thước mô ủ: chiều ngang 2 m,chiều cao 1,5 m, chiều dài tùy thuộc vào lượng rơm ủ. Ta tiến hành chất thành từng lớp cao 2-3 tất tưới nước dậm dẻ, sau đó chất tiếp tục đến khi có chiều cao 1,5 m là được. Sau đó khoảng 7 ngày sau tiến hành đảo rơm ủ cho rơm chín đều có thể rải vôi bột trong lúc ủ rơm xử lý đất và cho rơm mau chín.Chú ý: Khi chất rơm ủ, nên dậm xung quanh đống rơm, còn ở giữa đống rơm nên dậm sơ và tưới nước mà thôi chủ yếu làm tăng nhiệt độ giữa đống rơm ủ.
3. Chọn meo giống:Hiện nay trên thị trường có nhiều loại meo nấm được bán do nhiều cơ sở sản xuất khác nhau. Khi chọn meo cần chú ý các đặc điểm sau:
– Quan sát thấy tơ mọc thẳng, nhánh tơ phân phối đều khắp bịt có màu trắng, có hình lông chim.
– Mật độ đóng tơ dày.
– Ngửi có mùi nấm rơm.Không nên chọn bịt meo có đặc điểm sau:- Bịt meo nhiễm mốc xanh, đen, mốc vàng cam…
– Đáy bịt meo ướt nhão.
– Ngửi có mùi chua.Một bịt meo có thể chất từ 3-4 mét mô. Nếu thấy 2 bịt meo tốt như nhau, ta bóp thấy bịt meo nào cứng thì có thể rải dài hơn, còn bịt mềm nên rải khoảng 2 mét mô mà thôi.
Chú ý: Nên bẻ meo nhẹ nhàng, không nên vò mạnh làm tơ bị dập ảnh hưởng đến sự phát triển của meo.
4. Chất mô nấm:Sau khi rơm ủ đã chín, thì tiến hành chất mô. Loại bỏ lớp rơm ngoài xung quanh đống rơm. Rơm ủ lấy ra cuộn tròn, tém gọn 2 đầu như cái gối, đường kính cuộn rơm 2-3 tất, chất thành giồng nối tiếp nhau sau đó ém rơm xung quanh gọn gàng tưới nước và rải meo, rồi đậy lại 1 lớp rơm mỏng 0,5 phân phủ lớp meo lại, nên rải meo ở giữa giồng. Nếu trong mùa mưa ta nên dựng đứng lọn rơm để nước thoát dễ cân đối nước trong giồng nấm.Chú ý: Khi tiến hành chất mô nên xem hướng gió, ta sẽ chất mô dọc theo chiều gió để khi gặp mưa dầm gió làm cân đối được lượng nước trong giồng mô.
5. Chăm sóc:
a) Tưới nước ngày 1 lần có thể tưới bằng máy bơm, moter, hoặc bằng thùng có gắn búp sen.
– Nếu tưới thừa nước giồng sẽ bốc hơi tự điều chỉnh.
– Nếu tưới ít nước nấm sẽ mọc sâu trong giồng.
b) Sử dụng thuốc dưỡng nấm:
– Sử dụng HVP (dùng cho nấm), liều dùng: 3 lít/1.000 mét mô tưới vào 3 giai đoạn:
+ Tưới trước khi rải meo.
+ 5 ngày sau khi rải meo.
+ chuẩn bị có nấm: 9-10 ngày.
– Phun thuốc kích thích: HQ 201, Atonik lên nấm lúc nấm trứng cá để nấm lớn nhanh (liều dùng như hướng dẫn ở bao bì).
– Có thể sử dụng thuốc trừ mạc, nên sử dụng thuốc mau phân hủy để tránh độc hại, nên dùng thuốc Sumithion để phun trước khi rải meo.
6. Thu hoạch:
– Thu hoạch ngày 2 lần lúc sáng và chiều mát.
– Sau khi chất mô từ 10-13 ngày là thu hoạch, thu hoạch nấm không đậy khó hơn có đậy, nấm có màu đen nên thu hoạch dễ để sót.
– Năng suất bình quân từ 1,8-2 kg/m mô, còn tùy thuộc vào kỹ thuật và tùy loại rơm ủ. Nếu rơm ủ chín đều, đúng kỹ thuật thì năng suất sẽ cao hơn.
Nguyễn Văn Trạng – TTKN – Bản tin NN Vĩnh Long
Giải pháp kỹ thuật nâng cao năng suất nấm rơm
Nghề trồng nấm rơm từ lâu đã phát triển mạnh tại những vùng nông thôn Bến Tre, vì nghề này tận dụng nguồn phế phẩm phụ là: rơm thải ra khi thu hoạch lúa, lại tận dụng công lao động nhàn rỗi góp phần tăng thu nhập cho người trồng lúa.
Tuy nhiên phần đông bà con nông dân trồng nấm chưa hiểu thấu đáo các đặc tính sinh học cũng như các điều kiện ngoại cảnh (nhiệt độ, ẩm độ) trong khi trồng nấm và nhất là chưa phát hiện được từng giai đoạn sinh trưởng của meo nấm, nguồn meo này cũng không ổn định có thể làm rơm ngày càng chua đắng ảnh hưởng đến chất lượng và sản lượng nấm.
Vì những tác động này nên diện tích và sản lượng nấm rơm trong những năm qua hầu như không tăng, phụ phẩm tồn đọng ngày càng nhiều do làm lúa tăng vụ ảnh hưởng đến sức khỏe con người và ô nhiễm môi trường sinh thái. Từ thực trạng này Anh Nguyễn Hùng Nhân (Trung tâm khuyến nông tỉnh Bến Tre) cùng với các cộng sự đã nghiên cứu và xây dựng qui trình trồng nấm theo phương pháp khoa học bằng cách ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật vào nghề trồng nấm rơm nhằm giúp người sản xuất hiểu được cốt lõi của qui trình trồng nấm, nâng dần: diện tích-năng suất-thu nhập nấm theo thời gian…
Theo qui trình kỹ thuật giúp bà con nông dân nâng cao năng suất nấm rơm, trước hết trong khâu làm đống ủ phải: chọn nguồn rơm nguyên liệu tốt, để xác định rõ nguồn rơm tốt phải dùng giấy thử để đo độ pH của rơm (đo độ chua của rơm, xử lý vôi đúng liều lượng); bón vôi + DAP và xạ khuẩn (nếu có) phù hợp với mục đích làm gia tăng chất dinh duỡng và giúp rơm phân hủy nhanh. Khi chọn giống nấm phải chọn nơi cung cấp giống có uy tín để chọn loại meo nấm đạt yêu cầu (phát triển nhanh, kháng sâu bệnh..).
Đặc biệt trong quá trình trồng nấm nông dân nên trang bị một số trang thiết bị kỹ thuật để hỗ trợ như dùng: kính lúp để quan sát từng giai đoạn phát triển của tơ nấm xem tơ nấm có bị thiếu phân, bị nhiễm phèn hay phát triển không đều để chăm sóc và xử lý kịp lúc đồng thời phát hiện nấm tạp để tiêu diệt; sử dụng nhiệt kế để kiểm tra nhiệt độ môi trường. Có thể sử dụng màng phủ nông nghiệp, một mặt để đậy đống ủ, ổn định nhiệt độ điều hòa ẩm độ tạo môi trường tốt cho nấm phát triển mặt khác màng phủ nông nghiệp có thể che mưa nắng khi cần, làm áo mô, chống tạo nhiệt, chắn gió…bên cạnh các thiết bị kỹ thuật này bà con nông dân có thể sử dụng thêm bình phun để: phun nước, tưới phân, xịt thuốc, phòng trừ sâu bệnh…
Các phương pháp kỹ thuật này giúp người trồng nấm hiểu được cốt lõi của qui trình trồng nấm rơm, biết cách sử dụng một số dụng cụ tiến bộ rẻ tiền như: kính lúp, nhiệt kế, giấy đo pH, màng phủ nông nghiệp; cách chọn rơm, meo giống đạt yêu cầu; cách bón phân cho đống ủ….
Mô hình đã được bà con nông dân tích cực hưởng ứng bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế khá cao, theo tính toán từ mô hình thử nghiệm: nếu chi phí đầu tư việc trồng nấm trên 1000m2 rơm là 100.000 đồng (chưa tính các dụng cụ kỹ thuật) có ứng dụng kỹ thuật sẽ mang lại lợi nhuận là 340.000 đồng/ 1 vụ tăng hơn 100.000 đồng so với không đầu tư tiến bộ kỹ thuật, rủi ro trong trồng nấm ít xảy ra hơn.
Ngoài hiệu quả kinh tế không nhỏ, việc ứng dụng tiến bộ khoa học trong việc trồng nấm rơm còn góp phần cải thiện môi trường nông thôn bằng cách: tận dụng triệt để nguồn phế phẩm phụ biến chúng thành nơi sản xuất ra sản phẩm có giá trị kinh tế cao, đồng thời tạo ngành nghề mới làm cảnh quan nông thôn thêm sinh động, đặc biệt làm giảm tỉ lệ thất nghiệp sau khi thu hoạch lúa. Bên cạnh đó các dụng cụ kỹ thuật hỗ trợ cho việc trồng Nấm chi phí không cao, phù hợp túi tiền nông dân lại có thể sử dụng cho nhiều vụ Nấm, được ứng dụng không chỉ trên Nấm rơm mà còn trên các loại nấm khác như: bào ngư…
Với kỹ thuật mới làm cho diện tích và sản lượng nấm rơm không ngừng tăng lên, giải pháp này đã được chọn là 1 trong 22 giải pháp công nghệ đạt giải sáng tạo kỹ thuật và đề tài tự nghiên cứu của Hội thi Sáng tạo Khoa học Kỹ thuật tỉnh Bến Tre lần thứ nhất, do Sở Khoa học và Công nghệ Bến Tre vừa tổ chức. Giải pháp đã khuyến khích người trồng nấm trang bị các dụng cụ rẻ tiền, dễ áp dụng vào thực tế phục vụ cho nghề trồng nấm, phổ biến cho nông dân qui trình trồng nấm chi tiết mang lại hiệu quả kinh tế- xã hội cao hơn so với tập quán cũ mở ra triển vọng cho nghề trồng nấm trở thành một ngành công nghiệp trồng nấm ứng dụng trên các phế phẩm nông nghiệp phụ khác như: mụn dừa, bả mía…đang tồn đọng ngày càng nhiều ở Bến Tre.
Hồng Quân (Dost – BenTre, 22/12/2006)
Trồng nấm rơm kiểu mới
Cư dân 2 huyện Thốt Nốt và Ô Môn (Cần Thơ) xem trồng nấm rơm là nghề truyền thống của họ. Người có tuổi nghề ít nhất là 20 năm.Ông Hai Beo ở ấp Qui II, xã Trung Kiên có kinh nghiệm trồng nấm rơm gần 15 năm nói : Tôi trồng 2 công nấm (2.000m2) sử dụng 4 ghe rơm (ghe 26 tấn) và 8 bao meo (1.040 bọc), thu hoạch được 2 tấn, bán giá 9.000 đồng/kg được 18 triệu, lãi “4 triệu”. Tuy nhiên, thời gian trồng 1 đợt kéo dài mất 30 ngày, phải cần tới 14 lao động. Năng suất tùy vào thời tiết. Riêng tiền thuê mặt bằng 2 công đất lên đến 1,2 triệu đồng, nhưng chỉ trồng được 1 đợt. Trồng nấm bây giờ có nhiều kiểu. Riêng ông Nguyễn Duy Hải, nông dân ấp Sơn Lập xã Vọng Đông (Thoại Sơn – An Giang) đã thành công mô hình trồng nấm rơm trong nhà kín. Theo ông Hải, diện tích nhà kín 18m2, sử dụng 600 bánh rơm (1 công rơm) và 70 bọc meo, cho thu hoạch từ 170 – 180 kg nấm. Bán được 1,6 triệu đồng, lãi 1,3 triệu đồng.Kỹ thuật trồng nấm rơm trong nhà kín:Ủ rơm chín (rơm ướt ủ 3 ngày, rơm khô ủ 7 ngày), cho vào khung ép thành bánh (cỡ khung:30 x 22 x12cm), gói vào bao nilon đem phơi nắng 1 ngày, để nguội 1 đêm rồi cấy meo (1 bọc meo cấy từ 7 – 10 bánh rơm). Cấy xong, gói lại để nơi thoáng mát. Sau 7 ngày mở bao ra đem bánh rơm vào nhà kín, chất lên kệ. Dùng bình xịt phun nước (bình 8 lít phun cho 600 bánh rơm), giữ nhiệt ở 36o C. Nếu nhiệt độ giảm tiếp tục phun nước; còn nhiệt độ tăng, mở cửa sổ thoát nhiệt. Sau 4 ngày, nấm to bằng ngón tay, phun thuốc tăng trưởng KoMix (lọ 20cc pha bình 8 lít phun cho 600 bánh rơm). Sang ngày thứ 5 cho thu hoạch và thu hoạch kéo dài liên tiếp 10 ngày.Thu hoạch xong đợt, quét dọn nhà kín, khử trùng bằng vôi bột để trồng tiếp đợt sau. Kỹ thuật trồng nấm trong nhà kín cho phép người trồng nấm sản xuất theo phương thức dây chuyền, mỗi đợt trồng 15 ngày (thời gian trong nhà kín) và không bị ảnh hưởng thời tiết. Đồng thời tiết kiệm được 50% lượng rơm (so với cách trồng truyền thống), ít tốn công chăm sóc, chất lượng nấm thương phẩm cao, năng suất tăng gấp 2/3 lần…
Theo kinh nghiệm ông Hải, trong 5 ngày đầu để bánh rơm lên kệ không được xê dịch, vì sẽ làm đứt tơ ảnh hưởng đến năng suất. Nấm là loại mẫn cảm, không để người lạ vào, dễ bị dọåp. Tuy nhiên, có thể khử mùi bằng cách thắp hương. Nếu cho ít lá dứa vào nhà kín, nấm có mùi thơm rất dễ chịu. Nếu thắp đèn điện, nấm có màu trắng mởn, bán được giá cao.Mới đây ông Hải đã thử nghiệm thành công mô hình trồng nấm “sạch”. Phương pháp trồng tương tự nấm trong nhà kín. Phun nước đường thay cho thuốc tăng trưởng KOMIX, độ ngọt nước đường bằng các loại nước giải khát. Nhà kín có thể làm bằng tre, lá. 4 vách và trần nhà được che kín bên trong bằng bao nilon. Nhà làm vật liệu tốt thời gian sử dụng lâu hơn. Nếu trần nhà lợp, phải dùng các vật che mát như: Tàu dừa, rơm, cỏ…Cửa sổ thoát nhiệt trên cánh én. Kệ để bánh rơm làm bằng thanh tre, trúc. Nhà kín 18m2 (3 x 6m), hai bên bố trí 2 kệ đơn, ở giữa 1 kệ đôi. Mỗi kệ rộng 40cm, chừa lối đi 60cm. Tầng kệ cách nhau 30cm và tùy chiều cao nhà kín.Anh Phan Văn Triều (xã Thới Long huyện Ô Môn), chủ cơ sở sản xuất nấm rơm khô cho biết: Cơ sở của anh mỗi ngày tiêu thụ từ 400 – 600 kg nấm tươi. Giá mua vào 4.200 đồng/kg (loại nấm dù), chi phí than sấy và công làm sạch 800 đồng/kg. Trung bình 11kg nấm tươi cho 1kg nấm khô. Giá bán nấm khô 60.000 đồng/kg, lãi 5.000 đồng. Hiện nay, trong địa bàn 2 huyện nói trên có 4 cơ sở chuyên sản xuất nấm rơm khô, mỗi ngày tiêu thụ trên 2 tấn nấm tươi (loại nấm dù, vạc).Có thể nói, năm nay ở khu vực ĐBSCL được mùa, được giá là vui của những người trồng nấm và cũng xuất hiện nhiều kiểu trồng nấm rơm mới
NNVN, 18/9/2003
Làm meo nấm rơm
Trong qui trình làm nấm rơm, meo là thành phần không thể thiếu được. Chất lượng của nấm tốt hay xấu phụ thuộc vào chất lượng của meo. Song không phải ai cũng SX được meo chất lượng cao. Anh Nguyễn Văn Mười ở số nhà 1/15 khu phố 1 phường Thạnh Mỹ Lợi quận 2 TP.HCM, chuyên SX meo để trồng nấm. Được sự hỗ trợ của khuyến nông cho anh vay 20.000.000đ (hai mươi triệu đồng) để thực hiện qui trình SX meo. Lúc đầu anh chỉ SX meo để nhà trồng và hỗ trợ cho nông dân ở địa phương, do chất lượng meo tốt “tiếng lành đồn xa”, các địa phương tới đặt hàng nhiều, hiện nay giống meo của anh đã đi tới Long Khánh, Bình Chánh, Sóc Trăng, Ninh Thuận, Huế… Anh tâm sự: “Làm meo nấm cũng đơn giản lắm”.– Nguyên liệu chủ yếu là rơm, rạ, bột bắp, đường mía, Agaz, lúa.– Phân lập giống: Chọn tai nấm giống tốt không bị bệnh, không non quá, già quá. Cần tẩy trùng mặt ngoài tai nấm, gọt bỏ phần rơm rạ, lau qua bằng Alcol hoặc dung dịch HgCl2 0,2% rồi rửa lại bằng nước cất.– Lấy dao chẻ tai nấm ra rồi cắt thành miếng nhỏ cấy vào trong hộp lồng (trong hộp lồng đã pha chế) theo công thức bột bắp 40g, đường mía 20g, Agaz 20g, nước 20g.Khi tơ nấm mọc lan ra khắp mặt hợp ta chọn tơ nấm thực thụ (không lẫn tơ nấm tạp) đem cấy truyền sang ống nghiệm.Nhân giống ra chai hoặc bịch: Sau khi được giống nấm thuần khiết, cần pha chế thức ăn, để nhân ra nhiều bịch hoặc chai làm meo nấm rơm, rơm rạ cắt khúc 2 – 3cm. Ngâm nước vôi một đến hai giờ vớt ra pha trộn: Cứ 3,3kg trộn 300g bắp xay nhuyễn, 100g vôi. Ngâm rơm sao cho khi vắt không chảy thành giọt là tốt. Đem hỗn hợp này đóng bịch hoặc chai, đậy nút bông lại đem hấp để thanh trùng. Sau khi đã thanh trùng chuyển qua phòng vô trùng để cấy meo, bịch meo đã cấy xong đem ủ 7 ngày là bán được.
NNVN, 16/12/2003
Trồng nấm rơm
Nấm rơm là loại nấm ăn quý, phát triển chủ yếu ở vùng nhiệt đới, đă được trồng ở châu Á từ lâu. Nhiều nước ở các lục địa khác cũng phát triển trồng nấm rơm trong nhà kính hay nhà lớp bằng tấm Polyêtylen hoặc trồng theo hướng công nghiệp
Sau đây là phương pháp trồng nấm:
1. Chuẩn bị địa điểm:Nấm rơm có thể trồng trên tất cả các nền đất khác nhau, ở ngoài trời hoặc trong mát, nhưng phải tránh nơi đọng nước, tránh xa chuồng gia súc.
– Nơi trồng phải bằng phẳng, cao ráo, tránh gió lùa hoặc phải làm hàng rào tránh gió, bố trí thẳng góc với hướng gió.
– Nếu đất trũng vào mùa mưa nên xẻ rãnh cho liếp rộng 60 – 80cm, cao 10cm, dốc ở 2 mé để thoát nước khi tưới, không ngập úng khi mưa.
2. Chuẩn bị rơm rạ
Rơm tươi, rơm khô hoặc ra, trường hợp thiếu rơm rạ cũng có thể dùng lá khô, bã mía cũng được.
– Ủ rơm (dùng cho rơm khô, rơm tươi) chất một lớp rơm cao 20 – 30cm, rộng 1,5 – 2m, dài tùy lượng rơm cần ủ, tưới nước đẫm ướt, giậm cho dẽ dặt. Chất lớp thứ hai dày 30cm cũng giậm dẽ như trên. Tiếp tục như vậy cho đến khi đống rơm ủ có chiều cao khoảng 1,3 – 1,5m. Sau 10 – 12 ngày đống rơm ủ xẹp xuống là chất lên được.
– Ủ rạ: rạ được xếp 3 – 4 hàng sát nhau ngay ngắn và cũng tạo thành khối như ủ rơm. Ủ 14 – 15 ngày sau là chất mô được
– Bó rơm (dùng cho rơm lúa mùa, gốc rạ khô)
Rơm được bó thành từng bó, đường kính khoảng 20cm, ngâm vào nước sạch khoảng 1 – 2 giờ
– Chọn meo giống: Lấy giống nấm ở các trung tâm nấm địa phương hoặc trung ương. Meo giống tốt có những sợi tơ nấm màu trắng trong, mùi tương tự nấm rơm. Tơ nấm phát triển mặt môi trường bịch meo. Meo giống Đài Loan khi tơ trưởng thành bắt đầu tụ lại những hạt đỏ nâu vẫn cho năng suất, mỗi bịch meo giống khoảng 12 gam sẽ gieo được 4 – 5M mô. Khi đem giống về là cấy ngay.
3. Chất mô trồng nấm- Chất ủ rơm: Bỏ lớp rơm mặt ngoài đóng ủ và chất hết trong ngày
– Rải rơm lên mặt luống đã sửa soạn sẵn rồi tưới nước sao cho khi đč dẽ dặt lớp rơm còn cao khoảng 20cm, rộng 4 – 5cm.Rải 2 đường meo dọc theo mô cách bìa mô khoảng 10cmRải rơm chất lớp thứ 2 cao 15cm, tưới nước, đč dẽ dặt rồi lại rải lớp meo thứ hai (có thể chất thêm 1 – 2 lớp nữa). Xong phủ một lớp mỏng lên mặt mô khoảng 5cm, tưới nước đè dẽ dặt (lèn chặt)Vuốt mặt ngoài mô cho láng và nhét từng cọng rơm rơi vãi bên ngoài xuống đáy mô để khi thu hoạch không làm hư hại nụ nấm nhỏ ảnh hưởng đến năng suất.
Theo dõi và tưới nước hàng ngày, 3 ngày sau dùng rơm khô rải khắp toàn bộ mặt ngoài của mô, tạo thành lớp áo mô dày 10 – 15cm (vào mùa mưa, mùa lạnh chất lớp áp mô ngay sau khi chất mô và dày hơn mùa nắng)
– Chất rơm bó
Chất các bó rơm theo chiều ngang của nền mô, cát dây bó, dậm lèn chặt, rải meo dọc 2 bên rìa bó rơm, cách bìa 10cm.Lớp thứ hai ngược đầu rơm với lớp thứ nhất, tưới nước rồi giậm lèn chặt rồi lại rải meo như trên.Sắp xếp sao cho mô ngay ngắn, không bị nghiêng, 2 – 3 ngày sau rải một lớp rơm khô mỏng khoảng 3 – 5cm lên mặt mô và đốt. Phủ một lớp rơm khô (áo mô) dày 10 – 15cm rồi tưới nước.
4. Chăm sóc- Tưới nước bằng thùng vòi hoa sen có tia nhỏ.- Theo dõi độ ẩm trong mô nấm bằng cách rút một mớ rơm ở giữa mô bóp chặt trong lòng bàn tay, nếu thấy:+ Nước hơi rịn ra kẽ là vừa+ Nước không rịn ra là khô, phải tưới thêm nước.
Tưới bên ngoài áo mô, ở cả phía trên và cả 2 bên hông mô+ Nước chảy ra rừng giọt là dư nước, ngừng tưới, giỡ áo mô ra cho nước bốc hơi đi.+ Từ ngày thứ 5-8 sau khi chất mô nấm, mỗi ngày đảo lớp rơm áo một lần để tránh tơ nấm ăn lan ra lớp rơm áo sẽ không tạo được nấm.
5. Thu háiTừ ngày 10-14 sau khi gieo meo là có thể hái nấm được. Thời gian thu hái khoảng 10-15 ngày thì hết. Lần đầu nấm mọc khỏe, có thể hái được 2kg nấm tươi trên 1m2 mô nấm và có thể cao hơn tùy theo chất lượng rơm, meo giống và chiều cao mô.Hái nấm vào buổi sáng, mát trời, hai ngón tay nhẹ nhàng cầm cây nấm khẽ xoay một vòng chân nấm, nấm rời khỏi mô, giữ các gốc nấm trong mô để tiếp tục phát triển. Hái nấm lúc chưa xòe mũ. Ta rửa nấm qua nước sạch pha muối rồi dùng ngay. Nấm đóng hộp hay muối để ăn dần, nếu có nhiều còn dùng làm hàng xuất khẩu.6. Hướng dẫn cách chế biến nấm tươi- Hái nấm tươi, cắt sạch phần gốc bám rơm rạ, đựng trong túi PE. Nếu để lâu cần bảo quản ở nhiệt độ thấp (5 – 8oC).
Thời gian bảo quản 12 – 24 giờ.- Đun sôi nước, thả nấm vào chần 1 – 2 phút, vớt ra ngâm trong nước lạnh để nấm rắn chắc và hết mùi ngái.- Nấm chế biến thành nhiều món ăn: Nấu cháo, nấu canh, nấu mì, xào, làm nem…
Hàng tạp hoá- Nấm đóng hộp: Dùng ăn trực tiếp hoặc có thể thêm các thực phẩm khác để chế biến thành nhiều món ăn- Nấm sấy khô: Rửa sạch, chần qua nước sôi 1 – 2 phút, chế biến như nấm tươi.- Nấm muối: Dùng dòng nước lưu thông qua nấm liên tục trong vòng 24h, nấm sẽ nhạt như vừa chần xong.Chú ý: Không ăn quá nhiều (Định lượng 200g/người/bữa). Không nên cho mì chính vì nấm đã đủ ngọt. Phải nấu chín, không được nấu tái.
Hướng dẫn làm kinh tế gia đình phát triển VAC. NXB phụ nữ, tr. 94 – 99
Kỹ thuật trồng nấm rơm
Sau khi thu hoạch lúa, rơm rạ thường được đốt hay thải bỏ, vừa lảng phí vừa làm ô nhiễm môi trường. Để tạo thêm nguồn thu nhập cho gia đình, bà con nông dân hãy tận dụng rơm rạ để trồng nấm rơm. Với lượng rơm từ một ha trồng lúa có thể chất được 200m mô nấm; sau khi trồng nấm 25-30 ngày có thể thu được 250 – 300 kg nấm tươi.I. Thời vụ:
Mùa vụ trồng nấm rơm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu và lao động nông nhàn tại địa phương. Nấm rơm có thể trồng được quanh năm, tuy nhiên theo điều kiện thời tiết mà chúng ta áp dụng các biện pháp kỹ thuật như sau:
– Vào mùa Đông Xuân, giáp tết Nguyên đán có gió lạnh thì phải chắn gió, giữ ấm và làm mô nấm lớn hơn.
– Vào mùa mưa cần làm mái che hoặc tủ rơm dầy hơn để giảm độ ẩm, làm nền mô cao để tránh ngập úng.
– Ở những nơi có nhiều gió, gió mạnh cần làm rào chắn gió, bố trí các mô nấm thẳng góc với hướng gió.
II. Chuẩn bị địa điểm:
Chọn điểm: Thuận lợi cho việc vận chuyển rơm rạ, thu hoạch và chuyên chở nấm; gần nguồn nước tưới; nền bằng phẳng, cao ráo, không bị úng ngập, thoáng sạch.
Chuẩn bị địa điểm trước khi chất nấm: Làm phẳng nền, trong mùa mưa nên xẽ rảnh và đào các liếp rộng 60-80 cm, cao 10 cm có độ dốc đỗ về hai mé thấp. Rảnh sâu 10 x 20 cm. Đầm nén mặt liếp giúp: thoát nước tốt, không bị úng ngập khi tưới.
III. Chuẩn bị rơm:
Rơm sau khi thu hoạch lúa mùa, lúa thần nông, lúa nếp đều sử dụng được; có thể dùng rơm tươi hoặc rơm đã khô, rơm không bị mục nát biến thành màu đen.Chuẩn bị rơm rạ bằng một trong hai cách sau:
1/ Cách ủ rơm thành đống:
Cách này áp dụng được cho cả rơm tươi và khô. Rơm được chất thành đống chiều rộng 1,5-2m, chiều dài 4-8 m, cứ mỗi lớp rơm cao 20-30cm tưới nước để cho rơm thấm đều và dùng chân dậm cho dẽ, tiếp tục chất các lớp tiếp theo cho đến khi đống rơm có chiều cao 1,3-1,5m. Sau đó lấy nylon, rơm hoặc lá chuối tủ chung quanh để giữ ẩm và giữ nhiệt, thời gian ủ rơm từ 10-12 ngày.
Nếu ủ bằng rạ chú ý: xếp rạ theo hàng để dễ lấy ra. Rạ xếp thành 3-4 hàng sát nhau, tưới nước và dậm cho đều cũng như đống ủ của rơm.
2/ Cách xữ lý nước vôi trước khi ủ:
Rơm, rạ được nhúng vào nước vôi pha với tỉ lệ 3% (3kg vôi cho 100 lít nước) ngâm rơm vừa đủ ngập. Mục đích diệt nấm tạp, tẩy rữa chất phèn, chất mặn trong rơm rạ. Rơm rạ ngâm trong nước vôi từ 20-30 phút. Sau đó vớt ra để ráo nước và chất thành đống giống như cách ủ rơm thành đống. Thời gian ủ 5-6 ngày: trong thời gian đầu sau khi chất đống 2-3 ngày trở rơm một lần. Nếu thấy rơm rạ quá ướt cần giảm bớt dụng cụ đậy bên ngoài, nếu rơm bị khô cần bổ sung thêm nước vôi tỉ lệ 3% tưới vừa đủ.
IV. Chọn meo giống:
– Sợi tơ nấm màu trắng trong, mở nắp có mùi tương tự như nấm rơm.
– Tơ nấm phát triển đều khắp mặt trong bịch meo.
– Một bịch meo trung bình 120g, có thể gieo trên mô nấm rộng 0,5m cao 0,4- 0,5m và dài 4-5m.
Chú ý:
* Nếu bịch meo có đốm màu nâu, đen, vàng cam là đã nhiễm nấm dại, không nên sử dụng.
* Không chọn bịch meo phía dưới đáy bịch bị ướt, bị nhão và có mùi hôi chua.
V. Xếp mô & Rắc meo giống:
1/ Lấy rơm trong đống đã ủ :
– Dỡ bỏ lớp rơm ngoài mặt đống ủ.
– Lấy rơm đã ủ bên trong xếp mô nấm, cố gắng xếp hết trong ngày phần rơm đã dỡ lớp đậy khi ủ.
2/ Chất mô nấm:
Cách 1: rải từng lớp rơm đã ủ lên mặt liếp đã chuẩn bị sẳn.
Cách 2: xếp rơm thành từng bó theo chiều ngang của liếp.
Sau khi rải rơm khô dầy 4-5cm để đậy mô, tưới nước đè dẽ dặt, vuốt mặt ngoài cho mô láng, gọn.
Lưu ý:
Tuỳ theo mùa có thể thay đổi cách đậy mô nấm cho thích hợp.
+ Mùa nắng: tủ rơm mỏng để thoát nhiệt
+ Mùa mưa, mùa lạnh: tủ rơm dầy để giữ nhiệt và chống thấm nước.
VI. Chăm sóc và thu hoạch:
– Đối với nấm rơm, không cần dùng phân bón. Bản thân rơm rạ khi phân huỷ đủ cung cấp dinh dưỡng cho cây nấm phát triển.
– Theo dõi nhiệt độ và ẩm độ là khâu quan trọng nhất trong quá trình sản xuất nấm.
+ Åm độ là yếu tố hàng đầu, vì ẩm độ giúp quá trình phân huỷ rơm rạ thuận lợi từ đó sẽ tạo nhiệt độ trong mô nấm.
+ Nếu ẩm độ cao, nhiệt độ sẽ giảm, mô nấm bị lạnh, ẩm độ thấp mô bị khô, nhiệt độ tăng.
– Giữ ẩm độ thích hợp: khi kiểm tra mô nấm dùng tay rút một nắm (khoảng 15-20 cọng) rơm ở giữa luống, bóp chặt trong lòng bàn tay, nước hơi rịn qua kẽ tay là vừa.
+ Nếu nước không rịn qua kẽ tay là khô, phải tưới nước.
+ Nếu thấy nước chảy qua kẽ tay thành giọt là dư nước, phải ngưng tưới nước và ngày đó phải dỡ áo mô cho nước bốc hơi. Trong mùa mưa phải làm mái che sau khi dỡ áo mô.
– Điều chỉnh nhiệt độ bằng cách tưới nước và đậy mô:
+ Khi kiểm tra mô nấm thấy nhiệt độ tăng, rơm ủ thiếu nước cần dùng thùng vòi sen tưới cho mô nấm.
+ Khi kiểm tra mô nấm thấy nhiệt độ giảm, mô bị lạnh. Ngưng tưới nước, dỡ bớt áo mô, mái che nắng… để giúp mô hấp thu được nhiều nắng.
– Đảo rơm áo mô: sau khi chất mô 5-8 ngày, cần phải đảo áo mô để tránh tơ nấm ăn lan ra ngoài không tạo được nấm. Cách đảo: dỡ rơm áo ra xốc cho tơi và đậy trở lại cho mô nấm.
– Thu hái nấm rơm:
+ Sau khi ủ rơm 10-14 ngày có thể thu hoạch: thời gian thu hoạch tuỳ theo loại meo và cách ủ. Nấm ra rộ vào ngày thứ 12-15; sau đó 7-8 ngày ra tiếp đợt 2 và thu hái trong 3-4 ngày thì kết thúc vụ trồng nấm
+ Thời điểm hái nấm: thu hái mỗi ngày 2 lần. Lần 1 vào sáng sớm trước 6 giờ. Thu hái lần 2 vào khoảng 14-15 giờ chiều.
+ Thời gian thu hái nấm thường 7-10 ngày. Năng suất trung bình 1-1,5 kg nấm tươi trên 1m liếp nấm.
– Vận chuyển và bảo quản nấm sau khi hái:
+ Sau khi hái nấm, tốt nhất nên chuyển nhanh đến nơi tiêu thụ trong khoảng thời gian 2-3 giờ.
+ Nếu muốn để nấm rơm qua ngày cần bảo quản ở nhiệt độ 10 – 15 oC.
Phan Văn Bằng Phi – Trung tâm Khuyến nông Cần Thơ
Trồng nấm rơm
1.Chọn điểm trồng:
Có thể là chân đất ruộng hoặc những khoảng đất trống quanh nhà hay trong vườn cây ăn trái, trên bờ kênh mương…. Nhưng tốt nhất là nơi đó vụ trước chưa trồng nấm hoặc đã trồng rồi cách 1 vụ và phải qua xử lý đất kỹ để loại bỏ mầm bệnh. Không chất nấm nơi đất dơ bẩn, nguồn nước bị ô nhiễm vì nấm sẽ dễ bị bệnh và ảnh hưởng đến chất lượng.
2. Ủ rơm:Rơm sau khi suốt xong cần phải ủ ngay hoặc chất thành đống để tránh nấm mốc tấn công làm giảm dinh dưỡng trong rơm rạ, đồng thời tận dụng sức nóng của lá lúa làm chín rơm. Rơm được ủ thành từng lớp để dễ trở, xịt nước vừa phải, chỉ dậm chung quanh đống không dậm ở giữa. Đống rơm ủ có bề ngang khoảng 2m, cao 1,5m.Khi rơm ủ được 7 ngày, trở rơm và ủ lại tiếp 5 ngày nữa; sau đó mới đem ra chất nấm. Để biết rơm chín hay không có thể dùng tay kéo nhẹ ra nếu sợi rơm có màu vàng sẫm, vừa đứt là được . Mùi của rơm đống ủ phải có mùi thơm như nấm rơm, không bị hôi hắc hoặc chua. Ở một số địa phương bà con còn bón thêm phân urê, rơm rất mau chín và cho năng suất cao với liều lượng khoảng 700-800gr urê /công rơm.
3. Chọn meo giống:Nên chọn meo không bị nhiễm mốc cam, mốc xanh và mốc đen. Tơ nấm trong và rõ, to lớn- sau này sẽ cho nấm lớn, năng suất cao. Không chọn meo quá già hay quá non, khi bắt đầu ủ rơm thì đến cơ sở đặt meo trước khoảng 12 ngày sau khi ủ rơm xong lại lấy meo là vừa. Để meo nơi thoáng mát, sạch sẽ tránh những vi sinh vật lạ xâm nhiễm. Meo già hay còn gọi là meo “bã trầu” thường cho nấm sớm nhưng nấm ít hơn.
4. Chất giồng:Một công rơm có thể chất từ 25-35m mô nấm tuỳ theo vụ lúa có rạ dày hay thưa. Mùa mưa rơm ủ lấy ra cuốn tròn như cái gối và dựng đứng ép thành giồng để rỏ nước, bề ngang khoảng 3,5-4 tấc, cao 3-3,5 tấc, chất thành giồng. Mùa nắng khoảng cách giữa hai giồng đôi khoảng 2 tấc, tưới HVP và rải phân hữu cơ hoai trước khi rải meo. Trộn meo nấm với kích thích tố để tơ nấm bò nhanh, rải meo nấm một hàng giữa mô và sau đó phủ thêm 4cm rơm ủ. Mùa mưa nên đậy thêm một lớp rơm để meo không bị ướt. Đối với nấm trồng không đậy, bề ngang của giồng nấm phải đạt từ 3,5-4 tấc, chiều cao từ 4,5-5 tấc và chất ngang với chiều nắng. Khoảng cách giữa hai giồng nấm tốt nhất chỉ vừa lọt bàn chân đi để giồng này che nắng cho giồng kia và giữ ẩm độ giúp nấm phát triển tốt.
5. Chăm sóc:Sau khi chất mô xong thường xuyên theo dõi để điều chỉnh nhiệt độ và ẩm độ cho thích hợp để nấm phát triển tốt.Ẩm độ thích hợp: 80-85%. Có thể kiểm tra bằng cách rút một nhúm rơm ủ ở giữa mô bóp chặt trong lòng bàn tay, nước hơi rịn ra kẽ tay là vừa. Khi tưới nước bà con cần lưu ý nên tưới vào buổi sáng hoặc chiều mát. Nếu tưới vào buổi trưa nắng sẽ làm dộp nấm. Nhiệt độ thích hợp vào khoảng 34-350C, dùng tay đặt sâu vào giữa lớp mô nếu thấy ấm dần là vừa. Ngược lại, nếu không cảm thấy nóng hoặc ấn sâu vào bên trong mới thấy nóng là do nấm bị mất nước và lạnh, cần che đậy kỹ hơn. Sau khi chất mô nấm kể từ ngày thứ sáu, mỗi ngày đảo lớp rơm áo một lần vào buổi sáng hoặc chiều mát để nấm không ăn lan ra ngoài lớp mô áo, không tạo được nấm. Cách đảo: Dỡ lớp rơm áo, xốc cho tơi và đậy lại.Sau khi rải meo từ 8 đến 9 ngày, các nụ nấm màu trắng bắt đầu xuất hiện và lớn nhanh, trong giai đoạn này bà con cần tưới nhiều nước để tăng độ ẩm giúp nấm phát triển. Chú ý phòng trừ sâu bệnh cho nấm rơm theo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật.
NNVN, 30/7/2004
Để trồng nấm rơm đạt hiệu quả
Trung tâm Hợp tác phát triển HTX giới thiệu một trong những phương pháp của kỹ thuật trồng nấm rơm trong nhà kín.
Ủ rơm chín (rơm ướt ủ 3 ngày, rơm khô ủ 7 ngày). Cho vào khung ép thành bánh (cỡ khung 30 X 22 X 12cm). Gói vào bao nylon đem phơi nắng một ngày, để nguội một đêm rồi cấy meo (một bọc meo cấy 7-10 bánh rơm). Cấy xong, gói lại để nơi thoáng mát. Sau 7 ngày, mở bao, đem bánh rơm vào nhà kín, chất lên kệ. Dùng bình xịt phun nước (bình 8 lít phun 600 bánh rơm) giữ nhiệt ở 36oC. Nếu nhiệt độ giảm tiếp tục phun nước, còn nhiệt độ tăng, mở cửa thoát nhiệt. Sau 4 ngày, nấm to bằng ngón tay, phun thuốc tăng trưởng Komik (lọ 20cc pha bình 8 lít phun 600 bánh rơm).
Sang ngày thứ năm, có thể thu hoạch nấm rơm và việc thu hoạch kéo dài liên tiếp 10 ngày. Thu hoạch xong đợt, quét dọn nhà kín, khử trùng bằng vôi bột để trồng tiếp đợt sau. Kỹ thuật trồng nấm trong nhà kín cho phép người trồng sản xuất theo phương thức dây chuyền, mỗi đợt trồng 15 ngày (thời gian trong nhà kín); đồng thời tiết kiệm được 50%lượng rơm so với cách trồng truyền thống, ít tốn công chăm sóc, chất lượng nấm thương phẩm cao, năng suất tăng 2-3 lần…
Theo kinh nghiệm, trong 5 ngày đầu để bánh rơm lên kệ không được xê dịch vì sẽ làm đứt tơ ảnh hưởng đến năng suất. Nấm là loại mẫn cảm, không để người lạ vào, dễ bị “mắc hơi”.
Tuy nhiên có thể khử mùi bằng cách thắp hương. Nếu cho ít lá dứa vào nhà kín, nấm có mùi thơm rất dễ chịu. Nếu thắp đèn điện, nấm có màu trắng mởn, bán được giá cao.Để trồng nấm sạch, phương thức trồng tương tự như trồng nấm trong nhà kín. Phun nước đường thay cho thuốc tăng trưởng Komik, độ ngọt nước đường bằng các loại nước giải khát. Nhà kín có thể làm bằng tre lá; bốn vách và trần nhà được che kín bên trong bằng bao nylon. Nhà làm bằng vật liệu tốt, thời gian sẽ sử dụng lâu hơn. Nếu trần nhà lợp, phải dùng các vật che mát như tàu dừa, rơm, cỏ…
Cửa sổ thoát nhiệt trên cánh én. Kệ để bánh rơm làm bằng tre, trúc. Nhà kín 18m2 (3x6m), hai bên bố trí 2 kệ đơn, ở giữa một kệ đôi. Mỗi kệ rộng 40cm, chừa lối đi 60cm. Tầng kệ cách nhau 30cm và tùy chiều cao nhà kín.
PHI HÙNG – Báo Phú Yên, 13/8/2009
Trồng nấm rơm cho thu nhập cao
Thực hiện chủ chương chuyển đổi cơ cấu vật nuôi, cây trồng nhằm phát triển một nền nông nghiệp bền vững và mang lại nhiều lợi ích cho người nông dân, sau nhiều năm độc canh cây lúa bà con nông dân ở P.Phước Thới đã chuyển từ cơ cấu 3 vụ lúa/năm sang trồng đậu nành hoặc mè trong vụ lúa xuân hè, bà con nông dân ở Thuận Hưng thì chuyển sang trồng dưa hấu, bắp lai, dưa leo trong vụ đông xuân. Một số bà con nông dân lên vuông để nuôi cá, tôm càng xanh trong mùa lũ, một số thì chuyển sang trồng nấm rơm. Nói chung các mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng đều đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với độc canh cây lúa.
Trồng nấm rơm ở ĐBSCL đã có từ lâu nhưng thực sự chỉ phát triển mạnh từ khoảng hơn chục năm trở lại đây. Trước đây khi mà ĐBSCL còn trồng chủ yếu là các giống lúa mùa với một vụ/năm thì nghề trồng nấm rơm chưa phát triển. Rơm rạ sau khi thu hoạch bỏ phí trên đồng ruộng hoặc thải xuống các dòng sông gây ách tắc dòng chảy và làm ô nhiễm môi trường.
Từ khi Nhà nước có chủ chương ngọt hóa vùng Tứ giác Long xuyên, Tây sông Hậu, dẫn nước ngọt về những vùng nhiễm phèn, nhiễm mặn mở rộng diện tích lúa cao sản và luôn canh tác 2 – 3 vụ/năm thì nghề trồng nấm rơm cũng phát triển từ đó. Trồng nấm rơm đem lại nhiều lợi ích cho người nông dân như đầu tư vốn không nhiều, thời gian quay vòng ngắn, mỗi đợt trồng chỉ cần 15 – 20 ngày. Việc trồng nấm rơm còn kéo theo nhiều dịch vụ khác như thu mua, sơ chế nấm, nuôi trồng meo nấm, vì thế mà nghề trồng nấm rơm đã tạo ra nhiều công ăn, việc làm cho nông dân ở nông thôn. Sản phẩm dư thừa sau khi thu hoạch là nguồn phân bón hữu cơ rất tốt cho các loại cây trồng khác.
Theo kinh nghiệm của những người trồng nấm thì dùng 10 tấn rơm mục đã trồng nấm để bón lót cho lúa thì đỡ được một đợt bón phân.Anh Ba Dương ở xã Thuận Hưng (Thốt Nốt – Cần Thơ) là người đã hơn chục năm làm nghề trồng nấm. Theo anh để nấm rơm đạt năng suất cao thì cần phải chú ý một số điểm như:Thời vụ: Nấm rơm có thể trồng quanh năm, nhưng để có năng suất cao và thuận lợi là ngay sau khi thu hoạch lúa Đông xuân (tháng 2 dương lịch) và từ đầu đến giữa mùa mưa. Lúc này lượng rơm nhiều và rẻ, thời tiết thích hợp, chất lượng nước sông cũng tốt. Trồng nấm vào những tháng nắng hạn và mưa nhiều đều không tốt cho nấm.
Sơ chế rơm: Rơm trồng nấm có yêu cầu là khô đều, màu rơm vàng. Tuyệt đối không sử dụng rơm mà trên ruộng lúa trước khi thu hoạch có sử dụng thuốc 2,4 D vì nấm sẽ không lên. Rơm được gom lại và chất thành đống, kích thước khoảng 5 x 3 x 3 m = 45 m3, ủ rơm đống to quá sẽ khó cho việc tưới và đảo rơm, ủ đống rơm nhỏ quá sẽ không tạo ra được nhiệt độ cho rơm chín. Rơm sau khi chất đống được tưới đều từ trên xuống, giữ ẩm cho rơm liên tục cho đến khi thò tay vào thấy nóng rát là được, sau khi ủ 4 – 5 ngày phải đảo cho rơm chín đều.
Cấy meo: Khi mua meo cần chú ý mua những bịch meo trắng đều từ trên xuống, không mua những bịch meo bị nhiễm nấm mốc có màu đen hay đốm vàng. Rơm mục đượïc chất thành luống như luống khoai, ngang 50 cm, cao 35 – 40 cm, dài tùy theo mặt bằng nhưng cần chất tập trung để thuận lợi cho việc tưới. Rải đều meo nấm ở hai bên sườn luống và phủ tiếp một lớp rơm nữa cho kín hết meo. Sau khi cấy meo được 3 – 4 ngày, bào tử nấm nảy mầm thì phủ thêm một lớp rơm mỏng nữa (rơm tươi).Tưới nước: Nấm cần được trồng ở những nơi cao ráo, gần sông để tưới nước và thoát thủy đều nhanh, tuyệt đối không để nước ngập lên mô nấm.
Thời tiết khô thì cần tưới nước liên tục trong tuần đầu, mỗi ngày một lần để rơm luôn ẩm cho nấm phát triển. Nên tưới nước vào những buổi chiều mát vì tưới vào buổi sáng làm giảm nhiệt độ sẽ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của nấm, tưới buổi trưa nắng nước bốc hơi nhanh cũng không tốt cho nấm.
Phun thuốc: Nấm rơm hay bị nhiễm nấm mốc và nấm dại, nấm mốc xanh, mốc cam , mốc thạch cao. Phải xử lý bằng thuốc tím, nặng phải dùng Bennomyl, Zineb, validacin. Ngòai ra còn các côn trùng phá nấm như ruồi, mạt gà, bọ nhảy, cuốn chiếu, kiến, gián, phải dùng thuốc Furadan để diệt. Khi nấm đã tạo hình thì phun các loại thuốc kích thích sinh trưởng như Komix, Mimix, Atonic, Bioted…
Thu hoạch: sau khi trồng 12 – 13 ngày thì thăm dò xem kích thước của nấm đủ cỡ chưa thì thu hoạch. Khi thu hoạch cần dỡ rơm từ từ, không bới lung tung, nhặt những quả nấm đạt kích thước , nấm nhỏ để nguyên và phủ lại rơm rạ như cũ và tưới tiếp để thu hoạch đợt sau.
Theo tính toán của anh Ba Dương thì trồng nấm cho lợi nhuận hơn trồng lúa nhiều. Chi phí cho trồng hết rơm của một ha lúa là: mua rơm 200.000 đồng, meo 60 – 70.000 đồng, công lao động các khoản khoảng 700.000 đồng, tổng chi phí khỏang 900.000 – 1.000.000 đồng.
Nấm thu hoạch từ lượng rơm đó từ 200 – 250 kg, giá bán 20.000 đồng/kg, tổng thu nhập từ 4 – 5 triệu đồng, trừ chi phí lãi khoảng từ 3 – 4 triệu đồng. Như vậy nếu sử dụng hết nguồn rơm rạ của hàng triệu ha lúa với 2 – 3 vụ/năm thì sẽ tạo thêm được một khoản thu nhập rất lớn cho nông dân và tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho người lao động ở nông thôn.
Tràn Văn Hiến – Khuyến nông Việt Nam, 10/03/2010
Trồng nấm rơm theo quy trình mới, hiệu quả cao
Kỹ thuật trồng nấm rơm theo quy trình mới của Trung tâm Công nghệ sinh học Việt Nam lần đầu tiên được triển khai đại trà tại huyện Sơn Hòa bước đầu đã được nông dân đón nhận.Kỹ thuật trồng nấm rơm theo quy trình mới được Trung tâm dạy nghề huyện Sơn Hòa triển khai từ nhiều tháng nay. Kỹ sư Nguyễn Tiến Dũng, Phó giám đốc Trung tâm dạy nghề huyện Sơn Hòa, cho biết:
Kỹ thuật trồng nấm mới có hai cách là trồng ngoài trời và trong nhà, tất cả đều rất đơn giản. Với cách trồng ngoài trời, đầu tiên là xử lý rơm, ngâm rơm trong dung dịch nước vôi, quanh thành đống (nọc rơm) để khoảng một tuần, rồi rũ tơi để nguội, sau đó đóng mô kích thước cao 35cm, dài 1m, rộng 45cm, cuối cùng là cấy meo. Nếu trồng trong nhà thì đóng thành gói kích thước: 15 x 20 x 25cm; tiếp đến là chăm sóc bằng cách tưới phun sương tạo ẩm mỗi ngày 3 – 4 lần tuỳ theo thời tiết, sau 12 ngày nấm sẽ tạo quả thể và cho thu hoạch. Trung bình một tấn nguyên liệu, thu hoạch hai đợt cho 70 – 120 kg nấm tươi, với giá hiện nay 17.000 – 35.000 đồng/kg, cho thu lãi gần 2 triệu đồng, sau khi trừ chi phí.
Đến nay, Trung tâm dạy nghề huyện Sơn Hòa đã mở được 7 lớp dạy nghề trồng nấm rơm theo quy trình mới với hơn 200 nông dân theo học. Các lớp dạy nghề này được tổ chức ngay tại thôn buôn. Ban đêm học lý thuyết, ban ngày được hướng dẫn thực hành trực tiếp bằng mô hình trồng nấm thí điểm.
Lần đầu tiên mô hình được triển khai rộng rãi ở huyện Sơn Hòa với quy mô hộ gia đình, được dạy nghề bài bản, tại chỗ, kỹ thuật trồng nấm rơm mới bước đầu được nhiều người đón nhận và đang được tiếp tục nhân rộng tại nhiều địa phương. Kỹ sư Nguyễn Tiến Dũng cho biết hiện mô hình này mang lại nhiều khả quan. Nếu nông dân phát triển lên mô hình trang trại gia đình sẽ có hướng giải quyết đầu ra phù hợp. Hiện đã có hợp tác xã thu mua nấm Phú Hương (phường Phú Lâm, TP Tuy Hòa) thu mua mặt hàng này.
PHƯƠNG NAM – PY, 15/7/2007
