Khoai lang tươi là một loại nông sản có giá trị kinh tế cao nhưng rất dễ bị hư hỏng sau thu hoạch. Với hàm lượng nước lên tới 80% và lớp vỏ mỏng, khoai lang dễ bị sây sát, thối, hoặc bị sâu bọ tấn công. Để kéo dài thời gian bảo quản và duy trì chất lượng, cần áp dụng các kỹ thuật bảo quản hiệu quả.
1. Các nguyên tắc cơ bản trước khi bảo quản
Để khoai lang được bảo quản tốt, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Sơ chế cẩn thận: Khoai lang sau khi thu hoạch cần được xử lý nhẹ nhàng, tránh dập nát, sây sát. Chỉ chọn những củ khoai còn nguyên vẹn, không có dấu hiệu bị hà (sâu) hoặc thối.
- Làm sạch: Khoai lang chỉ cần ít dính đất, không cần rửa sạch bằng nước vì nước có thể làm tăng nguy cơ nấm mốc.
- Làm khô: Trước khi đưa vào bảo quản, khoai cần được để ở nơi khô ráo, thoáng mát để vỏ khô hoàn toàn, đặc biệt là sau khi thu hoạch vào những ngày mưa.
2. Các phương pháp bảo quản khoai lang tươi
Tùy thuộc vào quy mô và điều kiện, có thể áp dụng nhiều phương pháp bảo quản khác nhau.
Bảo quản bằng phương pháp kín
Đây là phương pháp phổ biến và hiệu quả, giúp cách ly khoai với môi trường bên ngoài, hạn chế tác động của nhiệt độ và độ ẩm.
- Bảo quản trong hầm dưới đất:
- Vị trí: Chọn nơi đất cao ráo, sạch, không có mạch nước ngầm.
- Thiết kế hầm: Đào hầm theo kiểu lòng chum có nắp đậy kín và rãnh thoát nước. Hầm phải được để khô hoàn toàn trước khi chứa khoai.
- Cách bảo quản: Xếp khoai lang cẩn thận vào hầm. Trong tháng đầu, mở nắp hầm 1-2 lần để thoát nhiệt, tránh hiện tượng bốc nóng. Nếu độ ẩm trong hầm quá cao, có thể sử dụng các chất hút ẩm như vôi hoặc cát khô.
- Bảo quản trong hầm bán lộ thiên:
- Vị trí: Tương tự, chọn vị trí cao ráo, khô ráo.
- Thiết kế hầm: Đào hầm sâu hơn 1m, đắp tường đất xung quanh miệng hầm. Hầm phải có mái che và nắp đậy kín.
Bảo quản bằng phương pháp ủ
Đây là phương pháp tương đối đơn giản, phù hợp với quy mô nhỏ.
- Ủ cát khô:
- Vật liệu: Chuẩn bị cát khô và sạch.
- Thao tác: Xếp khoai lang thành từng luống rộng 1,2-1,5m. Khi xếp, đặt đầu củ quay ra ngoài, từ dưới lên trên, đảm bảo nhẹ nhàng để tránh dập. Phủ kín cát khô lên khoai.
- Lưu ý: Nếu bảo quản ngoài trời, cần làm lán che mưa nắng để tránh ảnh hưởng từ môi trường.
- Ủ tro trấu: Ngoài cát, tro trấu khô cũng là một vật liệu ủ khoai lang rất tốt. Tro trấu có khả năng hút ẩm và kháng khuẩn tự nhiên, giúp khoai không bị thối nhũn.
Bảo quản bằng phương pháp thoáng (Ngắn hạn)
- Thời gian: Chỉ phù hợp với thời gian bảo quản ngắn (khoảng 10-15 ngày).
- Vị trí: Để khoai lang ở nơi cao ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và mưa dột.
- Cách thức: Xếp khoai thành từng luống hoặc từng đống nhỏ. Phương pháp này giúp khoai lang được thông gió, giảm nguy cơ thối do tích tụ nhiệt và độ ẩm.
3. Các công nghệ bảo quản tiên tiến
Ngoài các phương pháp truyền thống, một số công nghệ hiện đại cũng được áp dụng để bảo quản khoai lang.
- Kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm: Khoai lang được bảo quản trong kho lạnh với nhiệt độ lý tưởng từ 13-16°C và độ ẩm 85-95%. Việc kiểm soát chặt chẽ các thông số này giúp hạn chế quá trình hô hấp và tiêu hao tinh bột của củ.
- Sử dụng hóa chất: Một số loại hóa chất kháng nấm và kháng khuẩn được cấp phép có thể được phun hoặc nhúng lên khoai lang để kéo dài thời gian bảo quản. Tuy nhiên, việc này cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định về an toàn thực phẩm.
Những kỹ thuật bảo quản trên sẽ giúp người nông dân và doanh nghiệp giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch, đồng thời duy trì chất lượng sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thị trường.
Việt Linh [G], 9/2025
