Khi khí H₂S được phát hiện hoặc nghi ngờ có mặt trong ao (qua mùi trứng thối, tôm yếu vào ban đêm, nổi đầu, giảm bắt mồi…), cần có các biện pháp can thiệp nhanh và đúng kỹ thuật để giảm thiểu tác động và ổn định lại môi trường ao nuôi. Sau đây là các bước xử lý khuyến nghị:
1. Tăng cường hàm lượng oxy hòa tan
H₂S chủ yếu sinh ra trong điều kiện yếm khí, nên việc cấp cứu bằng cách tăng oxy hòa tan là ưu tiên hàng đầu:
- Tăng cường quạt nước, sục khí liên tục, đặc biệt vào ban đêm và rạng sáng.
- Nếu có điều kiện, sử dụng oxy tinh khiết (dạng khí hoặc dạng viên) để tăng nhanh hàm lượng oxy hòa tan.
- Duy trì oxy ≥ 5 mg/L để thúc đẩy quá trình oxy hóa H₂S thành sulfate (không độc).
2. Giảm nguồn phát sinh khí H₂S
- Ngưng ngay việc cho tôm ăn, ít nhất 1–2 ngày, để giảm chất hữu cơ tích tụ thêm.
- Hút bùn đáy hoặc tháo bớt phần nước đáy nếu có dấu hiệu phân hủy mạnh (nước đen, bốc mùi).
- Sử dụng zeolite (khoáng sét tự nhiên) để hấp phụ H₂S và amoniac. Liều dùng tùy mức độ ô nhiễm: 15–25 kg/1.000 m², rải đều vào ban ngày khi trời nắng tốt.
- Nếu đáy ao là đất, có thể bón vôi dolomite hoặc CaCO₃ (7–10 kg/1.000 m²) để nâng pH nhẹ, thúc đẩy quá trình oxy hóa khí H₂S.
3. Ổn định và cải thiện môi trường nước
- Kiểm tra và điều chỉnh pH nước về khoảng 7,8–8,3. Tránh để pH thấp vì sẽ làm tăng độc tính của H₂S.
- Nếu pH < 7,5, có thể bón vôi nung CaO hoặc vôi tôi Ca(OH)₂ với liều thấp, chia nhiều lần trong ngày.
- Thay nước 20–30% nếu ao có mùi khí độc rõ rệt, kết hợp bón khoáng để tránh sốc tôm.
4. Bổ sung vi sinh xử lý đáy và nước
- Cấy vi sinh khử H₂S: sử dụng chế phẩm có chứa các chủng như Paracoccus pantotrophus, Thiobacillus spp., Bacillus spp.…
- Rải vi sinh vào ban ngày khi trời nắng, kết hợp sục khí mạnh để kích hoạt hệ vi sinh hoạt động.
- Tăng cường sử dụng men vi sinh phân hủy hữu cơ để làm sạch đáy ao, giảm BOD, COD – các yếu tố góp phần thúc đẩy sự hình thành khí H₂S.
5. Tăng cường sức đề kháng cho tôm
Sau khi môi trường đã ổn định bước đầu:
- Bổ sung khoáng chất (Ca, Mg, K…) vào nước và thức ăn, giúp tôm phục hồi hệ miễn dịch và tăng cường khả năng lột xác.
- Trộn Vitamin C, men tiêu hóa và khoáng chất vào khẩu phần ăn để giúp tôm giảm stress và phục hồi nhanh hơn.
Kết luận
Xử lý khí độc H₂S không chỉ dừng ở việc khử khí khi đã xuất hiện, mà cần một chiến lược tổng thể: giảm chất hữu cơ, tăng oxy, ổn định pH và duy trì vi sinh có lợi. Kỹ thuật này không chỉ là giải pháp “chữa cháy” mà còn là nền tảng của một hệ thống nuôi bền vững và hiệu quả. Việc giám sát thường xuyên môi trường đáy và nước, đặc biệt trong các giai đoạn tảo tàn hoặc thời tiết bất lợi, sẽ giúp người nuôi chủ động hơn trước khi sự cố xảy ra.
Viet Linh PT, 05/2025
