Khai thác thủy sản xa bờ và dài ngày đóng vai trò quan trọng trong ngành thủy sản, nhưng khâu bảo quản sau thu hoạch còn nhiều hạn chế, dẫn đến tổn thất lớn. Dưới đây là các phương pháp kỹ thuật bảo quản thủy sản trên tàu cá đánh bắt xa bờ.
1. Phương pháp bảo quản truyền thống
Phương pháp bảo quản phổ biến nhất hiện nay trên các tàu cá là ướp đá. Ngoài ra còn có các phương pháp khác như cấp đông (trên tàu được trang bị hệ thống cấp đông), phơi khô (phổ biến trên tàu câu mực), và ướp muối kết hợp đá.
Hầm bảo quản truyền thống thường được cách nhiệt bằng tấm xốp ép chặt vào vách gỗ. Tuy nhiên, kết cấu này chỉ giữ được đá trong khoảng 10-15 ngày. Sau đó, đá tan chảy làm thủy sản bị phân hủy, dẫn đến tổn thất đáng kể. Ngoài ra, tuổi thọ của hầm truyền thống ngắn, chỉ khoảng 5-6 năm là phải thay mới do mất khả năng giữ nhiệt.
2. Công nghệ hầm bảo quản bằng vật liệu Foam PU
Để khắc phục nhược điểm của hầm truyền thống, vật liệu Foam PU (Polyurethane) đã được ứng dụng để cách nhiệt và nâng cao hiệu quả bảo quản.
- Cấu tạo và quy trình lắp đặt:
- Vật liệu: Foam PU là hỗn hợp của hai dung dịch lỏng. Khi bơm vào các khoang rỗng của hầm, hỗn hợp này nở ra, tạo thành bọt xốp cứng, lấp đầy mọi khe hở. Điều này giúp hầm cách nhiệt tốt hơn và chống lại các tác động từ bên ngoài.
- Lớp lót Inox: Sau khi bơm foam PU, vách hầm được lót bằng tấm Inox 304 dày 0.45mm – 0.5mm. Lớp Inox này được cố định bằng keo chuyên dụng và vít Inox, đảm bảo độ kín và độ bền cao. Inox 304 không gỉ, không bị ăn mòn trong môi trường nước biển, dễ vệ sinh và chống bám rong rêu.
- Cửa hầm: Cửa hầm được thiết kế theo tiêu chuẩn của kho lạnh, bọc Inox 304, bên trong có lớp foam PU, và được gắn gioăng cao su cùng khóa Inox để đảm bảo độ kín tuyệt đối.
- Hiệu quả kỹ thuật:
- Giữ nhiệt vượt trội: Hầm bảo quản bằng foam PU và Inox có độ kín cao, giữ nhiệt tốt, giúp đá tan chảy chậm hơn đáng kể (giảm hao hụt đá tới 20% so với hầm gỗ truyền thống).
- Nâng cao chất lượng sản phẩm: Nhờ nhiệt độ ổn định, thủy sản được bảo quản tốt hơn, tỉ lệ sản phẩm đạt chất lượng cao có thể lên tới 95%.
- Dễ dàng vệ sinh: Bề mặt Inox phẳng, không bám dính, giúp việc vệ sinh hầm nhanh chóng và hiệu quả hơn.
3. Công nghệ hầm ngâm hạ nhiệt thân cá
Đây là một phương pháp làm lạnh thủy sản sơ bộ, áp dụng chủ yếu cho các loài cá lớn như cá ngừ đại dương.
- Cấu tạo:
- Vách hầm: Hầm ngâm được làm bằng Inox 304 hoặc composite, cách nhiệt bằng foam PU dày 10cm ở bên ngoài.
- Khung định vị: Bên trong hầm có lắp đặt khung Inox 304 để định vị cá theo chiều thẳng đứng.
- Thiết kế: Hầm có nắp đậy kín bằng Inox và gioăng cao su, được đặt chìm trong hầm chứa chung của tàu.
- Quy trình và hiệu quả:
- Pha chế dung dịch ngâm: Sử dụng đá xay pha loãng với nước biển và thêm muối để đạt độ mặn khoảng 60‰ và nhiệt độ -4°C.
- Hạ nhiệt: Sau khi đánh bắt, cá được ngâm trong hầm dung dịch lạnh này. Nhiệt độ bên trong thân cá sẽ giảm dần, từ khoảng 28°C xuống 12°C sau 10 giờ ngâm.
- Lợi ích: Cá được ngâm hạ nhiệt sẽ có bề mặt da săn chắc, thịt cá rắn hơn và tươi ngon hơn khi vào bờ. Phương pháp này cũng giúp giảm 10-15% lượng đá mang theo và đơn giản hóa quá trình vệ sinh.
Viet PT, 9/2025
