Quảng Ninh là một trong số ít địa phương trong cả nước có trên 1.000 hợp tác xã. Tỉnh đang tích cực phát huy mô hình kinh tế tập thể, nhằm tiếp tục tạo đổi mới trong các lĩnh vực sản xuất, giúp nâng cao thu nhập cho nông dân và xây dựng cơ sở hạ tầng ở nông thôn, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.
HTX Nuôi tôm công nghệ cao Cẩm Phả hoạt động từ năm 2024, nhờ ứng dụng khoa học kỹ thuật hiện đại nên đạt năng suất và hiệu quả kinh tế cao.
Thời gian qua, các HTX trên địa bàn ngày càng phát triển theo chiều sâu, năng động và bền vững, với nhiều mô hình hợp tác, liên kết hiệu quả. Tổng số vốn huy động cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX lên đến hơn 3.500 tỷ đồng, đóng góp 1,2% vào tổng GRDP của tỉnh. Các HTX tạo việc làm cho khoảng 75.000 lao động, chiếm 10,9% lực lượng lao động toàn tỉnh, đồng thời thúc đẩy việc chuyển đổi nông nghiệp truyền thống sang mô hình sản xuất hiện đại. Trong số HTX đang hoạt động, 71% thuộc lĩnh vực nông nghiệp, đã và đang trở thành động lực quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, cũng như phát triển sản phẩm OCOP. Các mô hình HTX ngày càng gắn kết chặt chẽ với chuỗi giá trị sản phẩm, từ việc cung cấp nguyên liệu đến việc đầu tư vào công nghệ, ứng dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo ra sự liên kết mạnh mẽ giữa các thành viên.
Tiêu biểu: HTX Nuôi tôm công nghệ cao Cẩm Phả với mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng trong nhà màng mang lại hiệu quả kinh tế cao. Mô hình gồm 4ha xử lý và dự trữ nước, 2ha ao nuôi với 12 ao và 7 ao chứa nước. Thiết kế nhà màng được cải tiến mái cao, thông thoáng, hạn chế đọng hơi nước, đảm bảo môi trường ổn định quanh năm. Ở mỗi ao nuôi có hệ thống giàn quạt và ôxy đáy; hệ thống kiểm soát tự động nước, nhiệt độ, ánh sáng, dinh dưỡng; bộ phận chuyên kiểm soát dịch bệnh… Mô hình cho sản lượng cao hơn gấp 20 lần so với nuôi quảng canh, đồng thời giúp giảm thiểu nguy cơ dịch bệnh, kiểm soát tốt dư lượng kháng sinh trong con tôm.
Ông Đặng Bá Mạnh, Giám đốc HTX Nuôi tôm công nghệ cao Cẩm Phả, chia sẻ: Hiện nay, HTX cung cấp từ 450-500 tấn tôm thẻ chân trắng ra thị trường/năm. HTX đã có mã định danh truy xuất nguồn gốc nuôi thuận lợi phục vụ cho việc xuất khẩu trong thời gian tới. Đơn vị định hướng mở rộng mô hình lên 120ha, tổng vốn đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng, tạo việc làm cho khoảng 800 lao động.
Mặc dù số lượng HTX của tỉnh tăng nhanh từ năm 2021, song hiện chỉ có khoảng 710 HTX đang hoạt động; mô hình hợp tác lớn (liên hiệp) chưa phát triển. Phần lớn HTX hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản với quy mô vốn nhỏ, trình độ khoa học kỹ thuật (thiết bị cơ giới, hạ tầng trực tiếp sản xuất) chưa được đầu tư bài bản nên năng suất canh tác còn thấp, giá thành sản xuất cao, tạo nên giá bán cao, kém cạnh tranh. Sản phẩm dạng thô chiếm tỷ trọng cao, sơ chế và chế biến rất ít.
Ông Ngô Tất Thắng, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết: Một trong những khó khăn mà nhiều HTX phải đối mặt là thiếu vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh và đầu tư nâng cao hiệu quả, thiếu tài sản thế chấp để vay vốn ngân hàng. Ngoài ra, một số HTX còn chậm thích ứng với thị trường, thiếu động lực phát triển và chưa thực sự đầu tư vào ứng dụng khoa học công nghệ. Bên cạnh đó, việc thiếu sự kết nối giữa các doanh nghiệp, HTX cũng như với khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài; ít chú trọng đổi mới mô hình kinh doanh, đổi mới công nghệ hoặc sáng tạo sản phẩm mới… Đây chính là “rào cản” khiến kinh tế tư nhân và HTX khó nâng cao giá trị gia tăng, thúc đẩy năng lực cạnh tranh, nâng tầm giá trị và vươn tới thị trường quốc tế. Yêu cầu phát triển của HTX hiện nay cũng đang đặt ra đòi hỏi về nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, đội ngũ quản lý của HTX phần lớn còn hạn chế về kỹ năng điều hành, ứng dụng công nghệ số, quản trị tài chính và tiếp cận thị trường.
Hợp tác xã nông nghiệp Đồng Tâm (xã Quảng Tân) hoạt động hiệu quả.
Liên minh HTX tỉnh đang tập trung triển khai hàng loạt các nhiệm vụ trọng tâm để cụ thể hóa Nghị quyết số 20-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân gắn với thực hiện Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh đến năm 2050… với tầm nhìn hướng đến xây dựng chiến lược phát triển kinh tế HTX trở thành nền kinh tế hạnh phúc, dựa trên các khung tiêu chí về mục tiêu phát triển bền vững SDGs mà Việt Nam cam kết với Liên hợp quốc và thực hiện hiệu quả Luật HTX; xây dựng hệ thống Liên minh HTX trở thành tổ chức sản xuất, cung ứng chính về chuỗi lương thực phẩm an toàn tiêu chuẩn cao cho thị trường nội địa và xuất khẩu, đảm bảo kế hoạch thực hiện chiến lược an ninh lương thực của tỉnh.
Liên minh HTX tỉnh tham mưu Tỉnh ủy, UBND tỉnh xây dựng Đề án phát triển kinh tế hợp tác xã giai đoạn 2026 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050; tập trung kế hoạch củng cố, nâng cao chất lượng HTX về pháp lý, về tài chính (kế toán, tín dụng, bảo hiểm), về hệ thống sản xuất, phát triển sản phẩm và thương mại, áp dụng chương trình quản trị HTX hiện đại, đào tạo nhân lực chủ chốt và lao động HTX có tay nghề cao…; phát huy hiệu quả hơn nữa nguồn hỗ trợ phát triển HTX, tăng cường nguồn lực từ chính thành viên HTX, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực của xã hội để thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân, nòng cốt là HTX, phát triển nhanh, bền vững.
Ngoài ra, xây dựng Bộ tiêu chí và mô hình HTX hạnh phúc; đẩy mạnh chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo (xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu ngành kinh tế hợp tác, ứng dụng hệ thống số hóa quản lý sản xuất…); tổ chức thường niên các sự kiện Festival HTX hạnh phúc, HTX sáng tạo, trở thành thương hiệu kinh tế hợp tác – kinh tế hạnh phúc riêng có của Quảng Ninh.
Đỗ Hùng – Cổng TTĐT tỉnh Quảng Ninh, 24/09/2025
